“50+1” гэх нь утгагүй хэллэг

“50+1” гэх нь утгагүй хэллэг

Сонгуулийн ерөнхий хорооныхон мэдээлэл хийхдээ “50+1 гэсэн томьёоллоор...” гээд  л их ярих юм. Үүнийг сонсож байсан балчир хүүхэд “Аав аа, тэгээд,  51 хүний санал авсан нь ялж байгаа  юм уу” гэх.  

Энэ хорооныхон “хувь, тоо”  гэсэн математикийн хоёр ухагдахууныг хольж хутган, тэдгээрийн ялгаа, зөрөөг, ерөөсөө,  барьж чадахгүй байна уу, аль эсвэл,  санаатайгаар ингэж ярьж, монгол зон олонг тэнэг мунхаг гэж басамжлаад байна уу?  Үүнийг  эргэлдэж мунгинах бус, харин эргэцүүлж сайтар нэг бодооч, та нар.  

Хувь, тоо хоёрыг ялгаж барьдаг хүүхдүүд ч, хүмүүс ч энд, тэнд их байна. Хувь гэдэг бүхлийн зууд оногдох хэсэг. 50 хувь гэдэг  тэр  хэсгийг 50 дахин авахыг хэлж байгаа юм. Нэг гэдэг нэг шүү дээ. “50+1”, тэгэхээр, тоо биш,  хувь ч биш, ер нь юу ч биш. Энэ “юу ч биш”-ийг зүйрлэн хэлбэл “хонь, тэмээ хоёрыг нийлүүлээд 2  толгойшуу юмтай, 2 сүүлэрхүү юмтай, 8 мөчирхүү юмтай аймаар мангар мангас болгон  зурсантай  адилшуу  юм. Тэгэхээр “50+1 гэсэн томьёололоор...” гээд л ярихаар тань бусдын тархинд иймэрхүү л мангардуу зураг зурагдаад байдаг байж мэднэ дээ. Ингэж зурсан зургийг одоогийн сэтгүүлч бүү хэл, эрүүл хүн ч, эрдэмтэн  ч амархан ухаарахгүй байх нь  жам ёс юм шүү. 

Сонгуульд саналаа өгсөн хүмүүсийн саналын тооны яг 50 хувьтай тэнцүү тооны саналыг авсан нэр дэвшигчийг олонхийн санал авсан гэж үзэх нь утгагүй. Олонхийн санал авсан байхын тулд түүнийг дэмжиж саналаа өгсөн хүмүүсийн саналын тоо сонгууль өгсөн нийт сонгогчдын саналын тооны хагасаас л их байна. Энэ тоог хувиар хэлбэл, тавиас их байна. “50-аас их хувь” гэдэг нь, иймд, “50+1” гэсэн үг биш байх нээ.

Энэ хорооныхон “50+1” гэсэн  утгагүй хэллэг, мулгуу томьёоллоос нэг салж , зүгээр  л, “50-иас их” гэж хэлж сурвал яасийм дээ.

Таны буруу ярьсныг тань хүн заавал зөв болгон буулгаж ухаарч байх нь албагүй.  Хүн зөв ойлгохоор л зөв ярьж сурсан байх нь уг нь боловсролжсны нэгэн шинж гэдэг байх аа.

Ц.Лувсандорж

2017 оны 7 дугаар сарын 1-ний өдөр

Монгол Төрийн Тэргүүн

Монгол Төрийн Тэргүүн

Дурын дундажийн дотор монгол төрийн тэргүүний алба бүр бүхлээрээ, бүтнээрээ, хээв нэг багтаад байдаг болчихсон энэ цагт ийм нэгэн асуултыг  эргэцүүлэв. Хэн монгол төрийн тэргүүн, төрийн монгол тэргүүн байж болох вэ?

Монгол төрийн тэргүүний бие эрүүл байвал зохилтой. Эрүүл чийрэг, сүр жавхаат, зөв (алтан) харьцаат биетэй төрийн тэргүүн монгол төрийг чимнэ. Монгол түмнийг баясгана. Монголоо тэргүүлнэ. Монголоо гоёно. Эрүүл төрийн тэргүүн,  ингэж, монгол төрийн нэгэн сүр жавхлан болдог.  

Монгол төрийн тэргүүний оюун саруул байвал зохилтой. Саруул оюунтай, цэцэн ухаантай төрийн тэргүүн монгол төрийг хөглөнө.  Хөгтэй төрийн шийдэл нь цэцэн, шийдвэр нь ухаалаг тул Монгол хөгжинө. Монгол зон дэвжинэ. Саруул төрийн тэргүүн, ингэж л, монгол төрийн хөглөгч болдог. 

Монгол төрийн тэргүүний сэтгэл тунгалаг байвал зохистой. Тунгалаг сэтгэлтэй төрийн тэргүүн монгол төрийг хүмүүнжүүлнэ. Хүмүүнлэг төрийн үйл нь энэрэнгүй, үйлс нь гэгээн тул Монгол жаргана. Монгол нутаг цэнгэнэ. Монгол эцэстээ тодрон гэрэлтэнэ. Тунгалаг сэтгэлтэй төрийн тэргүүн, ингэж л, монгол төрийн гэрэлтүүлэгч болдог. 

Монгол төрийн тэргүүний үг үнэн байвал зохилтой. Үг бодлын илэрхийлэл. Бодол үйлийн үр. Бодол, үг хоёр ингэж л ижилсэнэ, нэгсэнэ. Үг үнэн байхад бодол цэцэн байна. Бодол бүтэлгүйтэж, үйл харлахад үг худал болно. Төрийн тэргүүн худалч байвал төрийн алба худалжина, хуурмагжина. Шударга ёс худал ёсоор солигдоно. Төрийн монгол тэргүүн, иймд, худалч байж үл болно. 

Монгол төрийн тэргүүний үйл уран байвал зохистой. Үйл эхэндээ үг. Үг эхэндээ бодол. Бодол ихэнхдээ зөн. Зөн, бодол, үг, үйл ингэж  ижилсэж нэгсэнэ.  Үйлс гэгээжиж, сэтгэл тунгалагжихад зөн эргэнэ. Оюун саруул болоход бодол төв болно. Зөн эргэж бодол төвжихөд үг зөвшиж үнэнжинэ. Үг үнэн, зөв болоход үйл уранжина. Эрүүл биетэй, саруул оюунтай, үнэн үгтэй төрийн тэргүүний үйл, аяараа л уранжина, биежинэ. Уран үйлтэй  төрийн тэргүүн, ингэж л  монгол төрийн урлаач болдог. 

Үг үнэн, үйл уран, ухаан саруул, сэтгэл тунгалаг байх нь монгол төрийн тэргүүний; төрийн монгол тэргүүний  язгуур шинж мөн.  Үг  үнэнжиж, үйл уранжиж, ухаан саруулжиж, сэтгэл тунгалагжихад хүн бүтэн, бүхэл, цул, нэг болж нэгсэнэ, тэгсэнэ, хөгсөнө. Монгол төрийн тэргүүн, төрийн монгол тэргүүн, иймд, хөгтэй л хүн байвал зохино.  Хөг орсон хүнийг монголчууд нүднийх нь гал, нүүрнийх нь цог, харцных нь энэрэл, үйлийнх нь ур, үйлсийнх гэгээ, дууных нь өнгө, биеийнх нь жавхаагаар шинждэг. 

Харцандаа энэрэлтэй, нүдэнтэй галтай, нүүрэндээ гэрэлтэй, сэтгэлдээ хөгтэй, дуу өнгөтэй, гэгээн үйлстэй, сүр жавхаат эрүүл саруул тэр хүн Монгол төрийн тэргүүн, төрийн монгол тэргүүн мөн.

Ц.Лувсандорж

2017 оны 6 дугаар сарын 30-ны өдөр

Энэ сонгуулийн шинэ үзэгдэл

 Энэ сонгуулийн шинэ үзэгдэл

Төрийн 5 дахь тэргүүнээ тодруулах гэсэн энэ сонгууль намын дампуурлыг дахиад л нотолж үлдэв. Нийт сонгогчдын гуравны нэг нь нэр дэвшигчдийг голдог, үлдсэн гуравны хоёроос нь 51 буюу нийт сонгогчдын 33,3 хувийн саналыг авчих нам ч, хүн ч байхгүй байгааг энэ сонгууль харуулж намын дампуурлыг дахиад нотлов. Улс төрийн нам энэ байдлаараа монголын улс төрийг авч явж чадахгүй нь дээ. Төсвийн мөнгө үрсэн, ялсан нэр дэвшигч байдаггүй, гурван хүний ядаж нэгийнх саналыг нь тод авчих улс төрчид  төрдөггүй. Ийм л дампуурал энэ улсын улс төр, намд нүүрлэв. Ийм л бохир, дорой байдал энэ улсын улс төр, улс төрийн хүчний өнөөгийн гутамшиг болов. Энэ гутам ядмаг байдлыг дахин харуулж байгаагаараа бус, харин дор дурдсан гурван шинэ үзэгдэл, хандлагыг үзүүлснээрээ энэ сонгууль бас шинэлэг, өвөрмөц, түүхэн  байв.   

 1. Нийслэлийнхэн сонгуулиар хариуцлага тооцох хандлагыг тод, илт үзүүлсэн. Нийслэлд МАН биш, харин АН илт, цэнхэртэн ялж байна. Энэ нь намтай ч, хүнтэй нь хариуцлага тооцсон хандлага шиг санагдав.Энэ байдал "сонгууль хариуцлага тооцолт" гэсэн утга санаа нийгмийн ухамсарын түвшинд хүрч бойжиж буйн нэгэн шинж юм. Энэ муу биш харин сайн шинж мөн.

2. Нийслэлийнхэн хийрхэлд авсаар хууртахгүй болтлоо ухаажсан байхад харин хөдөөнийхэн нэг хийрхэгчийн чин сэтгэлээсээ байж жүжиглэдэг том хууралтад амархаан өртөх нөгөө л ядмаг, зөөлөн аядуу, хэлбэл, өрөвч, цайлган сонголтоо хийсээр, хууртсаар байх эмзэгжилт тэдний дунд байсаар байгаа нь ажиглагдав. 

3. Цагаан хуудас өгч эсэргүүцлээ илэрхийлэх боломжийг манайхан анх ашиглаж намуудад "олигтойхон хүн дэвшүүлж, эсвэл, өөрсдөө зайл" гэсэн зөв шаардлагыг анх үзүүлж тэднийг сандаргав.

Хөдөөнийнхэн нийслэлийнхэн шигээ сонгуульд ухаажин хэрсүүжих хэрэгтэй юм. Тэд маань үүний тулд гэнэт нэг хийрхэгч чин сэтгэлээсээ  байгаа юм шиг том хуурч, уяарч, уйлж хайлж эхлэдэг нөгөө л улиг болсон арга залийг малаа шинжиж таньдаг шигээ олж мэдрээд хэрсүү, ухаалаг сонголт хийж чаддаг болтлоо хөгжвөл зохилтой. Үүний тулд тэднийг уншуулбал; үл хууртах ухаанд суралцуулбал бүр зохистой.

Монгол нутагт амилсан хийрхлийн хий үзэгдэл, хорлол хийрхэгчтэйгээ хамт төгсгөл болог. Үүний тулд энэ сонгуульд ажиглагдсан гурван хэрсжүүжилт улам хөрсжиг. Үүний тулд амархан уяарч хууртдаг хөдөөнийхэн хотынх шигээ л улам л хэрсүүжиг.

Хууралтаар бус харин хэрсүүжилтээр энэ  улс хийрхилизмийн хий үзэгдлээс сална.

Ц.Лувсандорж 

2017 оны 6 дугаар сарын 27-ны өдөр 

Хэнийг боловсролтой хүн гэх вэ?

Хэнийг боловсролтой хүн гэх вэ?

Энэ асуултын хариулт их энгийн юм. Хэн чанартай амьдарч чадаж байна тэр боловсролтой хүн мөн. Учир нь амьдралаа чанартай авч яваа хүн бүтээгч, бүтээлч байдаг. Бүтээгч, бүтээлч гэдэг нь хийрхэх бус хийх, бүтээх, бүтээл бий болгох гэсэн утгатай.

Энгэрээрээ дүүрэн одонтой, ширээгээр дүүрэн дипломтой атлаа тарчиг дорой, худал хуурмаг, зохисгүй байдлаар амь зуугчид бий. Эд бол боловсроогүй боловсролтон юм. Боловсролоогүй боловсролтонд зарах мэдлэг ч үгүй, хэрэглэх чадвар ч үгүй, худалдах санаа ч үгүй, ер нь үнэт зүйл, үнэ цэнэ ч үгүй байх. 

Боловсруулаад боловсруулаад байхад ерөөсөөө боловсорч өгдөггүй хүн байхад огт боловсруулах шаардлагагүй угаасаа боловсорсон хүн ч бий. Эхнийхийг нь мулгуу, тэнэг гэдэг бол сүүлийнхийг нь сэргэг, ухаантай хүн гэж ярьдаг.

Боловсролын муу тогтолцоог ухаантай нь зүгээр голж орхидог бол боловсролын сайн тогтолцооноос мулгуу харин зугтаж байдаг.

Боловсролтой хүн гэдэг иймд эцэстээ амьдралаа чанартай яваад явах мэдлэг, чадвар, ухаантай хүнийг хэлнэ. Сайн боловсрол нь чанартай амьдралын зайлшгүй нөхцөл боловч хүрэлцээтэй нөхцөл нь биш. Чанартай амьдарч чадаж буй нь харин боловсролтой гэхийн зайлшгүй бөгөөд хүрэлцээтэй нөхцөл мөн.

Ц.Лувсандорж

2017 оны 6 дугаар сарын 17-ны өдөр