ЗЭЭЛ ТЭГЛЭГДДЭГГҮЙ, ХАРИН ТӨЛӨГДДӨГ

ЗЭЭЛ ТЭГЛЭГДДЭГГҮЙ, ХАРИН ТӨЛӨГДДӨГ
Зээлийг төлж салдаг. Харин тэглүүлж, чөлөөлүүлж хэзээ ч салахгүй. Зээл чөлөөлсөн аливаа шийдвэр иймд цэцэн биш, энэрэл ч биш харин муухай хорлол, мангуу бодол, сэтгэлгээний үр хөрвөл байдаг.
Зээл чөлөөлдөг мангуу үйл гэвч манай нийгмийн сүүлийн 30 жилд бүр хар технологи болтлоо гаарсан. Зээл авахдаа тэглүүлнэ, чөлөөлүүлнэ гэж авдаг болтлоо хар үйл, хулгайн үйл болов. Зээл чөлөөлнө гэж хар улс төр хийдэг улс төрийн хар соёл болтлоо солиорол болов.
Монгол улсын 70 жил хуримтлуулсан мөнгийг хуваахын эрх зүйн үндсэн нь болсон нөгөө алдарт 20 тогтоолын өмнө, одоогийн нөгөө айхтар ЖДҮ-г социалист хэв маягаар биш харин жинхэнээс нь капиталист байдлаар хөгжүүлнэ гэж одоогийн МАН, АН-ын голынхон голдуу хэсэгт баахан зээл өгсөн, тэд баахан зээл авсан юм. Үүний дараа алдарт 20 тогтоол “мөнгө, барааны үнэ цэнэ энэ тогтоол гарсан мөчөөс л 2 дахин өсөхөөр, үүнээс өмнөх зээл хэвээрээ төлөгдөнө” гэсэн хулгайн гэмээр утга агуулга бүхий алдарт заалттайгаа гарав. 100 төгрөгийн зээл авсан хүн энэ тогтоолын дараа 200 төгрөгтэй болж харин зээл хэвээрээ төлөгдөх тул зээлтэн 100 төгрөгийг зээлдээ өгч 100 төгрөгтэй үлдэж байх. Юу хийсэн гэж ийм мөнгөтэй болж байна аа!
Үүгээр зээл чөлөөлөхийн муухай үлгэр түүх тэгээд дуусдаггүй. Бүүр айхтар болж өрнөдөг.Энэ тогтоолоос өмнө зээл авсан нөгөө одоогийн элитүүд гэгдэх тэр цагийн зальтан зээлтнүүдийн зээл “найдваргүй” зээл гэсэн ангилалд орж, найдваргүй зээлийг зээлээс чөлөөлөх шийдвэр гаргав. Нэг тэрбум төгрөгийн зээл авсан хүн мэдээж найдваргүй зээлтэн болох тул тэр цагаас тэр хүн тэрбумтан болсон байх. Энэ одоо юу хийсний төлөө вэ? Энэ одоо энэ улсын тэрбумтны зам уу?
МАН, АН голынхны голдуу хүүхдүүд сургалтын төрийн сангийн зээлд номоор нь бус намаар л ганц утас цохиулаад л хамрагдаж, зээлээр дэлхийн том гэгдэх сургуулийг сонгож сурдаг болов. Үүний зэрэгцээ борчуудын хүүхэд бор зүрхээрээ бор сургуульд сургалтын төлбөрөө өөрөөрөө хийж, төлж сурч байх. Гэтэл юу болдог гээч!
Нэг өглөө сургалтын зээлийг чөлөөлнө гэж шийдвэр гарч, тэгээд л нөгөө л зээлтнүүдийг зээлээс чөлөөлнө. Тэд эээлгүй болчихсон. Гэтэл сургалтын төлбөрөө өөрөө төлж сурсан нь өрөө төлсөөр явах. Энэ одоо энэ улсын шударга ёс уу, тэгш байдал уу?
Шинэ жилийн сайхан мэдээ гээд "тэтгэврийн зээлийг чөлөөлнө" гэв. Үүнийг үндэсний аюулгүй зөвлөлөөр шийдсэн гэх. Тэтгэврийн зээлийг чөлөөлөх нь үндэсний аюулгүй байдалд сөргөөр нөлөөлж байхаар айхтар асуудал болж байна гэж үү! Үгүй байх. Тэтгэврийн зээлийг тэглэх нь, чөлөөлөх нь харин үндэсний аюулгүй байдалд нөлөөлж болохуйц сөрөг үр дагаврыг авчирч мэдэх биз. Яагаад!
Манай улс тань бодлогоор хүнийг ялгаварлан гадуурхаж үл болно гэсэн үндсэн хуультай улс. Ахмадуудыг тэтгэврийн зээлтэй, зээлгүй гэж ялгасан бодлого явуулж үл болох тул одоо зээлгүй тэтгэврийн настанд зээлтэй тэтгэврийн настны зээлийг чөлөөлсөн хэмжээний мөнгийг түүнд төлөх ёстой болно. Зээлгүй тэтгэвэртэнг зээлтэй тэтгэвэртнээс ялгаварлан гадуурхаж үл болно. Тийм ээ!
Гэтэл бас иргэнээ тэтгэврийн настан (ахмад), тэтгэвэргүй настан (залуус) гэж насаар нь ялгаварлан гадуурхаж үл болох тул тэтгэвэрт биш байгаа залуусын зээлийг бас чөлөөлөх хэрэгтэй болно. Ер нь огт орлогогүй залуусыг монгол улсын иргэнийх нь хувьд орлоготой, амьдралтай тэтгэврийнхнээс онцгойлсон бодлого явуулах нь уг нь ухаалаг нийгмийн ухаалаг шинж байдаг. Үндэсний аюулгүй байдлын асуудал л уг нь мөн. Тэгээд ч зээлийг одоо тэтгэвэр, тэтгэврийн гэхгүйгээр чөлөөлөх нь үндсэн хуулийн утга санаанд нийцсэн хэрэг болно. Ингэхгүй бол энэ улсын нийгмийн бүлгүүд үндсэн хуулиа урдаа бариад босоод ирж мэдэхээр болов оо!
Тэтгэврийн зээлийг чөлөөлсөн энэ шийдвэр тэгэхээр нийгмийн бусад бүх бүлгийн зээлийг чөлөөлөх шийдвэрийг удахгүй гаргахын угтвар болж байна. Монголчууд бидний ганц үнэт зүйл болсон үндсэн хуулиар ёсоор ийм биз!
Энэ нь эдийн засгийн хувьд энэ улсад хортой бус уу! Энэ шийдвэр энэ улсын үндэсний аюулгүй байдалд сөргөөр нөлөөлж болохуйцаар болсон биш үү!
Энэ мэтээр харвал зээлийг тэглэнэ, чөлөөлнө гэдэг буруу бодлого юм. Мангуу сэтгэлгээний үр мөн. Ийм учраас зээлийг чөлөөлөх нь улс нийгмийн үндэсний аюулгүй байдалд сөргөөр нөлөөлөх хэмжээний хортой. Хувь хүнд ч үйлийн өрөнд үеэрээ баригдахын үр хөрвөлийг бий болгодог хорлонтой хорон үйл юм. Учир нь их энгийн.
Зээл тэглэгддэггүй. Харин төлөгддөг.
Ц.Лувсандорж
2020 оны 1 дүгээр сарын 1-ний өдөр

Олон шашин нэг өдөр

Олон шашин нэг өдөр


Шашин бүрийн өдрийг амралт болгон тэмдэглэхэд нэг жилийн өдөр хүрэлцэхгүй. Тэгэхээр нэг өдрийг хэд хэдэн шашины өдөр болгон хуульчилах хэрэгтэй болох нь.

Бид тань итгэл үнэмшлээр нь ялгаварлан гадуурхахгүй гэсэн үндсэн хуультай улс шүү дээ. Тэгэхээр нэг өдөр хэд хэдэн шашины өдрийг яаж тэмдэглэхээ их л ажил болгон яриад л, амраад л хэвтэж байх нь л дээ.

Бас л тасарчихсан тасархай сэтгэлгээтэй, тасарчихсан ийм хуультай улс шүү дээ, бид тань.
Юу байна дээ гэсэн асуултанд одоо "юмгүй дээ, шашины өдрөө л тэмдэглэж сууж байна" гээд л согтуу явж байх нь л дээ.

Ийм дүр зургийг тийм хууль бий болгож өгөв.

Ц.Лувсандорж

2019 оны 12 дугаар сарын 26-ны өдөр

"Бушуухан мөнгө төлчих, хурдан хэвлээд өгье"

"Бушуухан мөнгө төлчих, хурдан хэвлээд өгье"

Судалгааны хуурамч сэтгүүл, түүний ажиллах арга барилтай холбоотой нэг болсон явдлыг сийрүүлж үлдээмээр санагдав. Энэ нь манай улсад болсон бодит явдал харин биш юм.

Өнөө цагийн нөлөөллийн хүчин зүйл (Impасt factor) бүхий сэтгүүлийн уг чанарыг илрүүлэх зорилгоор нэг их сургуулийн багш оюутны курс, дипломын ажлаас баахан мэдээлэл цуглуулж түүнийгээ судалгааны өгүүллийн хэлбэр оруулж хэдэн хэдэн тийм сэтгүүлд явуулжээ. Гэтэл юу болсон гээч!

Ихэнхээс нь "Маш сайн өгүүлэл байна. Хэвлэе. Мөнгөө төлчих, тэгвэл хэвлэл, үйл явцыг эхлүүлэхэд бэлэн" гэсэн хариу авсан гэдэг. Бас л утгыг нь алдагдуулсан байгаа биз, энэ цагийхан.

Үүний дагаад ишлэлийн сүлжээ дэлхийгээр хэрж, сэтгүүл олширч, баг багын танилаар дүүрч байх.

Мөнгө хүүлэлтийн ийм даяар нэгэн хэлбэрт манай хөөрхий их сургуулиуд эхэнд нь гүйж очиж өртдөг. Тэд бушуухан мөнгө төлж хэвлүүлчихээд төлсөн мөнгөө хөөрхий оюутны төлбөрөөс гаргуулдаг. Ийм бантан холион бодлого явуулж байх нь манайд харин элбэг элбэг. Үүгээрээ л манайхан бусад улсынхаасаа ялгарч байх. Илүү их мунгинаж байгаагаараа илүү ялгарч байгаа гэх үү дээ.

Бидний энэ илүү мунгинааны ард нөгөө л цаас үйлдвэрлэдэг, шагналуулах, шагнах донгоос үйлдэлтэй сэтгэлгээний ядуурал нуугдаж байдаг юм.

Тэгэхээр олигтой судалгаа хийж, олигтой газар хэвлүүлнэ гэдэг одоо хэцүү болжээ. Энэ байдлыг дэвэргэхэд зөвхөн хөөрхий муу нэртэй монгол минь муугаараа эхлээд, жишээлэгдээд, цоллуулаад байгаа болохоос угтаа дэлхийгээрээ л дэндүүлж байгаа хэрэг л дээ.

Үнэн бодит судалгаа хийж шинэ мэдлэг, шинэ үр дүнг бүтээн хүн төрөлхтний танин мэдэхүйд шинэ хувь нэмэр оруулсан ажлыг хэвлэн нийтэлж, зохиогчийг нь урамшуулж байх нь уг нь сэтгүүлийн гол утга учир байдаг юм. Гэвч утгатай ийм цаг үе аль хэдийн түүх болон үлдэж.

Харин " Бушуухан мөнгө өгчих, хурдан хэвлээд өгье" гэдэг л болж...

Ц.Лувсандорж

2019 оны 12 дугаар сарын 26-ны өдөр

Хүн аймшигт араатан ...

Хүн аймшигт араатан ...


Хүн бол аймшигт араатан шүү... Түүхээс л ингэж харагддаг. Аймшигт.

Ийм учраас хүн тааламжгүй сөрөг байдалд өөрийгөө л их хянаж байх ёстой. Түүнээс хурдан холдож байх хэрэгтэй.

Аймшигт араатан байх нь хүний уг чанарт байдаггүй юм аа гэхэд удаан хугацаанд хуримтлуулсан оршихын төлөөх тэмцлийн урт санамжинд нь араатан шинж нуугдаж байдаг.

Тэгэхээр хүн өөрийгөө л их шинжиж байх ёстой. Аймшигтай араатан болж мэдэхэд хөтлөх тэр мэдээлэл, санамжийг өөрөөсөө устгахын төлөө өдөр бүр л өөрөөсөө айж байх ёстой. Өөртэйгээ ажиллах ёстой юм.

Мэдээж, өрөөлөөс, тэр тусмааа хүнээс бүр ч их болгоомжилж байх ёстой юм.

Хүн бол хамгийн аймшигт араатан. Энэ номыг олж үзэх хэрэгтэй.

Ц.Лувсандорж

2019 оны 12 дугаар сарын 24-ний өдөр

Уугуулийг хэвтүүлэх суугуул ухаан

Уугуулийг хэвтүүлэх суугуул ухаан

Өнөө цагийн монголчууд бид дараах дөрвөн зүйлд хэтэрхий дурлаж, их шунаж уусаж байна. Үүнд:

1. Авилгажилт

2. Архидалт

3. Ажилгүйдэл

4. Найрлалт.

Товчоор хэлбэл, АААН биднийг суугуулийн өмнө хэвтүүлж сөгдүүлж байна.

Найрлалт, архидалтаас болж сүйрч алга болсон олон улс, эзэнт гүрэн, үндэстэн, ястан түүхэнд бий.

Эдний үлдэж хоцорсон, хоцрогдсон хөөрхий хэдийг нь суугуулууд уугуул гэж өхөөрддөг.

Уугуулуудийн архи гараад "миний эх орон, газар шороо" гээд босоод ирэхээр нь тэдэнд суугуулууд архийг нь гулсуулаад л тэднийг шууд хэвтүүлж нам болгодог нь сонгодог арга болж танигдсан байдаг. Үүнийг суугуулийн уугуулийн хэвтүүлэх ур ухаан нь гэх үү дээ.

Австралийн уугуул ингээд л хэвтэж байна. Нийгмийн халамж нэртэй цайсан бодлого хэрэгжүүлнэ. Архи нь гарч арай ядан босоод ирэхээр нь архийг ахин гулсуулаад хэвтүүлнэ, сөгдүүлнэ, тэднийг. 

Америкийн уугуул тэгээд л сүйрч байна. Тээр цагийн цагааны газар индианчуудад мөнгө зээлж, архи өгч өрөнд оруулаад оронд нь газрыг авах бодлого хэрэгжүүлж байсан гээд бод доо. Энэ түүхэн баримт юм.

Канадын уугуулууд уугаад л хэвтэж байна. Тэднийг өхөөрдөж халамжилсаар одоо үзмэр болгож авчээ. Бүүр энэ үзмэрийг харуулах, хамгаална гэж ярих нь олон улсад чухал болж тэр нь элдэв төсөл,хэрэгжүүлэх үндэс, эх шалтгаан болж байх.Хөөрхий.

Африк тив тийм уугуулаар дүүрч мөн үзмэржиж ирсэн. Өмсөх хувцасгүй, ойлголцох хэлгүй нүцгэрч үлдэж, нүдэлдсээр, бүжиглэсээр, дуулсаар, уйлсаар л байх, хөөрхий тэд.

Ихэнх уугуул суугуулийнхаа өмнө ингэж л хэвтэж сөгддөг юм.

Суугуулуудийн уугуулийг төгсгөдөг гойд ур ухаан нь архидалт, найрлалт, авилгажилт, ажилгүйдлийг дэвэргэж, хөөргөж, хөгжөөх явдал юм.  Энэ бүхэн суугуулийн газраас уугуулд хандан явуулдаг цайсан бодлогооор илэрнэ. Энэ нөгөө л АААН-ыг дэвэргэхэд чиглэнэ. 

Тэмдэглэх баяр, найрыг түмэн болгож, шалтгааныг  буман болгоно. Архийг хоол мэт үзэж айл бүхэнд, хүн бүхэнд үнэт зүйлээр нь нэрийдэж хүргэнэ. Архидахыг нь соёлтой, харин архидахгүй нь соёлгүй болж  харагдуулна. АААН-ыг татваргүй болгож, АААН бусыг татвараар дарна. АААН бодлого гэж ийм л цайсан бодлого байдаг.

Тэгэхээр суугуулийн уугуулийг хэвтүүлж, бүр устгадаг цайсан бодлого нь "аан" гэж уулга алдмаар нөгөө АААН л байгаа биз. Мөн чанар нь танил санагдаж байгаа биз дээ, өнөөгийн ядмаг бид нарт.

Архинд дөрлүүлсэн уугуул "энэ миний эх орон, газар шороо" гээд арай ядан босоод ирэхээр нь архийг нь тэдэнд гулсуулаад л шууд хэвтүүлнэ, амархаан сөгдүүлнэ.

Ийм замаар уугуулууд суугуулийн өмнө амархаан хэвтэж, шууд сөгдөж, түүхэн үзмэр болж өгдөг юм.

Өнөө цагийн монголчууд бид уугуулийг хэвтүүлдэг суугуулийн урхинд орж хэтэрхий их найрлаж, хэт их архидаж, хэтэрхий их авилгажиж, хэт ажилгүйдэж байна.

Уугуулийг хэвтүүлэх суугуулийн урхин аргын уг санааг  яг одоо  нэг сайн эргэцүүл, ухаар. Түүнээс сал. Болгоомжил. Түүний тулд ингэ.

Архидалтаа боль.

Ажилгүйдлээс сал.

Авилгажилтыг зогсоо.

Найрлахаа боль.

Үүнийг ухаарч, "аан" гээд АААН-аас шууд татгалз.

Ц.Лувсандорж

2019 оны 12 дугаар сарын 23-ны өдөр

1924 оных нь ардчилсан бол 1992 оных өмчилсөн

1924 оных нь ардчилсан бол 1992 оных өмчилсөн
1924 оны үндсэн хууль бол хаант засгаас салсан, эрэгтэй эмэгтэйг адил тэгш гэж үзнэ, нийгмийн тэгш байдал, тэгш боломжийг бий болгоно гэсэн заалтыг үндсэн хуульчилснаар жинхэнээсээ, язгуураараа ардчилсан үндсэн хууль байсан.
1992 оных бол ардчилсан гээд байх шинэ санаа байхгүй, харин өмчтэй болохыг тунхагласан өмчилсөн хууль болсон юм.

Жишээ, 1992 оны үндсэн хуульд боловсролын талаар 3 заалт бий. Түүний нэг нь хувийн сургууль байгуулж болно.
Энэ өмчийн заалт мөн, харин үндсэн хуулийн эрэмбийн заалт биш.
Энэ нь үндсэн хууль ёсоороо боловсрол,тэр тусмаа ерөнхий боловсролыг доройтуулахад хүргэдэг.
Монголчууд эд нарт дэндүү их итгэж, дэндүү хулхидуулсан юм.
Халтар царайтыг үзүүлээд халтартуулж байх зууртаа ардчилсан үндсэн хуулийг нь хүртэл өмчилсөн байгаа юм даа.
Саяын нэмэлт өөрчлөлт эдний хийсэн тэр алдааг засаагүй.
Монголчууд сэрж, үндсэн хуулиа ядаж 1924 оны хэмжээнд цэгц болгох хэрэгтэй дээ.
Тэгэж байж үндсэн хууль ёсоороо хөгжинө.
Ц.Лувсандорж
2019 оны 12 дугаар сарын 1-ний өдөр