Багш бүрт цалингийн алдагдлыг нь байраар нөхөн төл

Багш бүрт цалингийн алдагдлыг нь байраар нөхөн төл

1990 оноос өмнө. Тэр цагт монголд багш л хамгийн өндөр цалинтай байж. Энэ нь хүний хөгжлөөр л улс хөгсөнө гэсэн итгэлтэй нь холбоотой юм. Энэ нь ч зөв. Хөгжсөн улс бүгд л хүнээр өндийссөн байдаг.

Гэтэл 1990 оноос хойшхи өнгөрсөн 30 жилд багш, эмч хоёр л хамгийн их хөдөлмөрийн мөлжлөгт өртөж хамгийн их ядуурсан байдаг юм. Хүнийг нь хөгжүүлэхгүй байвал улс уруудана гэдэг айхтар технологитой энэ нь бас холбоотой биз. Энэ бол буруу юм. Буруу бодлогоор явсан улс бүхэн ардчилал гэж хашгиралдаад, авилга хөгжүүлээд, ажилгүйдэл өрнүүлээд, архидалтыг мандуулаад, тасралтгүй донтож найрлаад өдрөөс өдөрт дордсоор зүгээр л сүрэг болдог нь жам юм.

Ийм сүрэглүүлэх технологиор явсан өнгөрсөн 30 жилд багш, эмч нарыг хэр ядууруулсанг маш амархан тооцоолж болно.

1990 оны өмнө. Тэр цагийн шинэ багшийн цалин гэхэд 600 төгрөг байв. Энэ нь тэр цагийн хаврын хурга болох намрын 60 төлөгний цэнэтэй гэсэн үг. Өөрөөр хэлбэл, шинэ багш гэхэд сар бүр 60 тоо толгой бүхий бэсрэг төлөгөн сүргээр цалинждаг байжээ. Төлөг төлөгөөрөө байгааг хараад, нэг төлөгний одоогийн хар зах дээрх ханш 80-100 мянга төгрөг байгааг санаад шударга ёс хийгээд намын төлөө биш харин хүний төлөө үнэн ҮЭ монголд байсан гэж үзбэл одоогийн багшийн цалин 4,8-6 сая төгрөг байх юм. Гэвч одоогийн багш цалинг дээшлүүлж бодоход, тооцоог хялбарчилж дундажлан харахад 600 мянган төгрөг байгаа олж харьцуулбал багшийн цалингийн үнэн цэнэ, ханш өмнөхөөсөө 8-10 дахин буурсан байна. Өөрөөр хэлбэл, 1990 оны үеийн багшаас одоогийн багш 8-10 дахин ядуурсан гэсэн үг. Багш энэ хугацаанд ийм л ядуурсан байна. Боловсрол ийм дахин муужирсан байна. Хүүхэд ийм дахин хохирсон байна.

Нарийн тооцоход багшийн бодит цалин 5,2-6 сая байх юм байна лаа. Үүнийг ч манай шударга шүүгчдийн цалин харуулж байгаа биз. Шүүгчийн цалинг ингэж тогтоосон их хурал ч бас үүнийг зөвшөөрч байгаа хэрэг биз.

Багшийг ажлыг 1990 оноос 2020 он хүртэл хийж байгаа багш хүний цалингийн өнгөрсөн он жилүүдийн алдагдлыг тэгэхээр одоо амархан тооцоолж болно.

Бас тооцоог хялбарчилж, багшийн цалингийн нэг сарын алдагдал дундажаар 5,4 сая гэж байна. Бусад жилүүдийг тухайн үеийн төгрөгийн худалдан авах чадварын индекстэй уялдуулж тооцоолох гаргах боломжтой. Ингээд 30 жилээр биш зөвхөн 30 сараар л бодвол 162 сая төгрөг болно. (Үүнийг нарийвчлан тооцвол үүнээс их тоо, маш их тоо гарна).

Багш бүр иймд нөгөө багшийн төлөө ажиллана гээд уралдаад, уралцаад байдаг багшийн болон боловсролын ҮЭ-үүдээр дамжуулж, шаардуулж цалингийн алдагдлаа 30 сараар биш харин бүр 30 жилээр нөхөн авах нь шударга ёс юм. Ардчилал юм. Тэгш байдал мөн.

Мэдээж бэлэн мөнгөөр өгвөл зөвхөн 30 сарын нөхөн төлбөр болох 162 сая төгрөгөөр хотын төвд 2-3 өрөө байр авч болно. Эсвэл бэлэн мөнгөөр төлж чадахгүй бол төр тэдэнд байр олгож төлж болно. Олон өрөө байр авч байж л тэнцэх юм байна лаа. Бодит өртгөөр л бодит ажил хийгддэг зах зээл, капиталист нийгэм шүү дээ, энэ.

Бас нэмээд энд өмч хувьчлалаар багш нар л өмчгүй үлдсэн ганц бүл болохыг бас байнга, байнга санаж, сануулж байх хэрэгтэй.

Багш шударга ажилласны төлөө шударга цалин авч байх ёстой. Энэ нь хүнээр улс хөгжих зөв бодлогын эх болно.

Тэгэхээр цалингийн 30 жилийн алдагдлаа нөхөн төлбөрөөр эргүүлэн олж авах асуудлыг тавьж шийдвэрлүүлэхийг татвараа өгч байдаг ҮЭ-нүүдээ байнга шаард, Багш нараа!

Багш бүрийг байртай болгочих бололцоотой нийтийн ийм том эрх ашгийн төлөө ажиллуул, Тэднийг!

Эсвэл татвараа тэдэнд төлөхөө больчих!. Зүгээр тэжээгээд юухэв, тэднийг!

Ц.Лувсандорж

2019 оны 8 дугаар сарын 29-ний өдөр