Тэд яг л "pruis" шиг элбэг

Тэд яг л "pruis" шиг элбэг

Манай улсад элдэв цол, зэрэг, цаасаар хуягласан эрдэмтэн гэгчдийн сүрэг бий болоод удаж байна. Бас гавьяатын сүрэг ч бий болсон. Яг л "pruis" шиг.

Эрдэмтний энэ өсөлт ч, гавьяатны тэр элбэгшилт ч эцэстээ бас л ядууралтай холбоотой юм.

Гавьяат, гэхэд, эзэндээ сард зуун таван мянган төгрөг хийж өгдөг байх аа. Эрдэмгүй эрдэмтний цаас нь бас эзэндээ мөнгө хийж өгдөг биз дээ.

Гэвч мянгад оногдох гавьяатаараа ч, эрдэмтнээрээ ч дэлхийд тэргүүлдэг энэ улс өөрөө өрөнд баригдаж дампуурч байдаг. Нөгөө их гавьяа, олон эрдэм яасан юм бол? Худлаа байгаа биз.

Уг нь улс нь дампуурах шахсан, түмэн олон нь ядуурлын гүнд живсэн, нийгэм нь эвдэрхий элсэн цаг шиг эвгүй болсон ийм хэцүү үед эрдмийн чансаа, гавьяаны цэнэ гарч баймаарсан.

Ц.Лувсандорж

2017 оны 12 дугаар сарын 1-ний өдөр

Шударга ёс, ухаалаг нийгмийг бүтээх үнэн зам

Шударга ёс, ухаалаг нийгмийг бүтээх үнэн зам

Математикийг математикийн ихэнх багш нар хүүхдэд хүнд хичээл болгож авсан байдаг. Өөрөө тэгээд хүнд хичээлийн хүндэттэй багш болсон байх нь хаа сайгүй элбэг. Дүнд нь хүүхэд математикийг мангас, математикийн багшийг мангар гэж хэлэх нь энд тэнд их түгээмэл болж. Уг математик ийм биш. Багш ч тийм биш юм.

Математик шинжлэх ухаан биш харин түүнээс хэтэдсэн жам ёсны сургаал тул гайхам. Энэ гайхмын багшлах ухаан, багшлах урлагийг эзэмшсэн багш тэгэхээр үнэхээр гайхам сайхан.

Математикаар хичээллэсэн хүн ухаалаг, даруу төлөв, өөртөө итгэлтэй, шударга болж төлөвшдөг. Үүнд л хүн бүр математикаар бага залуудаа хичээллэхийн үнэн үнэ цэнэ оршдог юм. Дэлхийн ихэнх улс энэ үнэн, үнэ цэнийг их эртнээс таньж барьсан байх.

Математик гайхам, математикийн багш сайхан. Математикийн гайхмыг, математикийн багшийн сайхныг хамтатган бүхэл нийгмээрээ бүхлээр нь бүтэн мэдэх хэрэгтэй, бас мэдрэх шаардлагатай. Ингэсэн цагт тэр улсад шударга ёс гэж орилолдох огт хэрэггүй. Учир нь тэнд иргэдэд математик хэл, бас сэтгэлгээ, мөн арга болсон байдаг. Ухаалаг иргэдтэй шударга нийгэм "шударга байцгаая, шударга байцгааяа" гэж элдэвлэж хийрхэгдэж бус харин математикаар үйл явцаараа хийгдэж бүтээгддэг юм. Энэ нь жам ёс мөн.

Математик үгүйрсэн газар харин мангарууд л байдаг. Тийм улсыг математик биш мангар удирдана. Хамгийн аймаар нь тэнд мангар бүр үнэ цэнэ болдог гээч.

Нийгэмд шударга ёсыг үнэ цэнэ, соёл болгоё гэвэл тэнд мангарыг бус харин математикийг хэл, сэтгэлгээ, арга, үнэ цэнэ, соёл болох хэрэгтэй юм. Шударга ёс, ухаалаг нийгмийг бүтээхийн үнэн нь ийм л юм. Зам нь энэ л мөн.

Жич: Энэ талаар энэхүү ярилцлага нийтэд ойлгомжтой байдлаар хэлэх гэж оролдсон юм.

http://mglradio.com/home/mglradiocontent/301561

Ц.Лувсандорж

2017 оны 11 дүгээр сарын 30-ны өдөр

photo

Багш нар л монголоо аварна. Монголоо гоёно

Багш нар л монголоо аварна. Монголоо гоёно.

Багш бидний нэг, цул, бүхэл болж нэгдсэн язгуур эрх ашгийнхаа төлөө тэмцсэн 3 сарын тэмцэл нь их үйлсийн зүгээр л эхлэл, оршил төдий юм.Түүний өрнөл их уртад, бас хурц байх болно. Үр дүн их, том, гэгээн, тунгалаг байх болно.
Их үйлсийн төлөөх бидний үнэн тэмцэл их уртад өрнөнө. Алтан харьцаа, аятай, хөгтэй үргэлжилнэ. Дүнд ёроолоосоо орой руу жээжийн еэжийж эвдэрсэн элсэн цаг эвгүй энэ нийгмээ хүний чадварт тулгуурласан төв, зөв нийгэм, эрүүл монгол болохын төлөө их үйлсийг бүтээнэ, хийнэ.

Онц их хурлын 13 зорилт бүхий тогтоолыг үе шаттай хэрэгжүүлнэ (http://bagshbagshdaatusalya.blogspot.com гэсэн блогт орж багш бүр хурлын тогтоолыг уншиж сургууль бүрийнхээ мэдээллийн самбараар бусад түгээх хэрэгтэй).
Эхлээд багшийн цалинг 1,6 сая төгрөгт хүргэнэ. Эцэст нь түүнийг багшийн ажлын хөлсний дэлхийн нийтийн нийтлэг жишиг 3500$ болгоно.Багшийн тэтгэврийн насны доод хэмжээг эрэгтэй 55, эмэгтэй 50 болгоно.

Бидний оршил тэмцлийн үр хэлэлцээрийн дүнгийн мөнгөн илэрхийллийг тусгасан засгийн газрын тогтоол ч юм уу, ямар нэгэн нэг баримт бичиг гарна (Энэ баримт бичгийн утга зөвхөн 2017, 2018, 2019 онд л хамаатай юм). Бусад заалтуудыг бид их тэмцлээрээ бий болгоно. Багшдаа багшдаа тусална. Багш л багш мэргэжлээ аварна. Энэ нь угтаа ардчилал юм. Дүр эсгэсэн бус харин үнэн ардчилал ард тань биш харин гарт тань бий.

Тэмцэл өрнөнө. Өрнөхдөө утгатай, бэлтгэлтэй, уртад өрнөнө. Түр дүрэлзэх галын дөл шиг хурц, мөнхөд бадамлан гэрэлтэх зул шиг уртад гийгүүлж урт үргэлжилнэ, хурц бадамлана.
Багш бид нар үүнд харин өөрөө өөрсдийгөө бэлтгэж байх ёстой юм. МБҮЭ байгуулах болох хэрэгтэй. ҮЭ-ийн хуулиар тэтгэгдсэн,багшийн нэгдлээр хүчлэгдсэн их тэмцлийг багшийн мэргэжлээ шавраас татаж гаргах, аль ч цагийн багшийг ядуурлаас салгах, монголоо эвдэрсэн элсэн цаг биш харин ишгүй лонх шиг алтан харьцаатай, аятай, хөгтэй, хэвтэй зөв, төв нийгэмд хүргэхийн төлөө түр дүрэлзэн асах галын түр дөл шиг тун хурц, мөнх бадамлах зулын гол шиг нь нэн тэсвэртэй, гал нь шиг гэрэлтэй урт тэмцлийг хийнэ. Ийм тэмцлээр багш нар бид монголоо аварна. Монголоо гоёно.

Багш нар л  монголоо гоёно, монголоо аварна,

Ц.Лувсандорж
2017 оны 11 дүгээр сарын 23-ны өдөр

Бидний доройтол сэтгэлгээндээ бий

Бидний доройтол сэтгэлгээндээ бий

Хийрхлийн хийрхлээр өвчилж одон медалиар донтсон их доройтлын үеийн болхи үйлийн нэг энэ утгагүй олон одон медаль мөн. Энэ бас нэгдүгээрт хэлэх үндэсний доройтол, сэтгэлгээний доройтол мөн.

Хоёрдугаарт. Урлаг спорт хоёроор улс орон хөгждөггүй юм. Энэ бас үнэн юм.

Олимпийн аваргагүй атлаа эв нэгдэлтэй, олигтой хөгжчихсөн олон улс байж л байна.

Иймэрхүү зүйл хувийн хүний сонголт болохоос улс орны асуудал биш шүү дээ. Улсад, харин ч, урлаг, спорт хоёр нэмэр болохоосоо илүү нэрмээс болж байдаг юм шүү дээ.

Иймд цаашид элдэв одон, медаль, шагналаас улс орноороо татгалзаж, тэдгээрийг хийхэд гаргадаг зардлыг хэмнэж, түүгээр нь бүтээгдэхүүнээ хоёр хөршдөө гардаг ганцхан үйлдвэр энэ улсад барих хэрэгтэй юм.

Энэ үйлдвэрийг төрийн менежментээр бүтээж монгол хүн бүр хувь эзэмшиж, монгол хүн бүр сурталчилна. Энд элдэв эрх чөлөөг гэж орилолдох хэрэггүй. Энд чөлөөт зах зээлийн хуулийг зөрччихлөө гээд жагсах хэрэгггүй. Энд төр оролцоод болохгүй байна гэж хашгарилдах хэрэггүй. Энд төр муу менежер гэх эрэг элдэв үеэ өнгөрөөсөн оноллорхуу юм ярьж үглэж зогсох хэрэггүй. Зүгээр л хийгээд үзүүлчихнэ.

Тэгвэл хүн бүр ажилтай, албатай, амьдралтай болж хэн нэгнээр хүчээр бахархах гэж; хөлстэй бөх, хурдан мориор омогшчихлоо гэж явах биш харин өөрөө өөртөө эзэн, бахархал болж энэ насыг утгатай, бас улсдаа нэмэртэй өнгөрөөж чадах юм.

Бидний алдаа, доройтол сэтгэлгээндээ бий. Сэтгэлгээгээ зөв, төв болго. Тэгээд хийрхэх биш харин хий.

Ц.Лувсандорж

2017 оны 11 дүгээр сарын 20-ны өдөр

БАГШИЙН ТЭМЦЛИЙН БОДИТ ГАНЦХАН ГАНГАН БОЛОМЖ

БАГШИЙН ТЭМЦЛИЙН БОДИТ ГАНЦХАН ГАНГАН БОЛОМЖ 

Монголын Багш нарын Үйлдвэрчний Эвлэл (МБҮЭ)-тэй болох. Энэ нь  монголын багш нарын цалингаа нэмүүлэх гэдгээр хураангуйлагдсан язгуур олон эрх ашгаа хамгаалах чин хүсэл, язгуур сонирхолын дор нэгдэн тэмцсэн  энэ амьд тэмцэл, хөдөлгөөнийг цаашид утгатай өрнүүлэх бодит ганцхан ганган боломж мөн.  Үүнээс бусад байж болох бүх хувилбар боломж нь түүнээс их дор, дорд, түр  юм.  Түр хороо хүртэл өөрөө түр юм. Тэгэхээр тэр бүх бусад нь ганган ганц ч биш,  бодит ганц  ч нь бус юм.  МБҮЭ болох нь, харин, бодит ганц нь, ганган ганц нь мөн. 

Монголын багш нарын цалингаа нэмүүлэх язгуур эрх ашгийнхаа дор өөрөөрөө өндийж нэг, цул, бүхэл болон нэгдэж  гудамжинд гурван сар тэмцсэн, ордны хэлэлцээр хүрсэн энэ тэмцэл, хөдөлгөөн нь ирээдүйд сургамжтай, одоод харуусалтай,  бас хэмжигдэх, үл хэмжигдэх их үр өгөөжтэй, үр дүнтэй, түүх болон үлдэх нийгмийн нэгэн түүхэн үзэгдэл байв.  

Тэмцлийн бүх хэлбэрийг ашиглан тэмцэж, эцэст нь  ордны хэлэлцээр орж, дунд нь багш нарын цалин нэмүүлэх түр хороог төлөөлж хэлэлцээрийн ажлын хэсэгт орсон нөхдийн санаатай гэмээр санамсаргүй, санамсаргүй гэмээр санаатай алдаа, туршлагатай гэмээр туршлагагүй,туршлагагүй гэмээр туршлага, ухааралтай ухааралгүй, ухааралгүй ухаарал, бас зөрүүд байдал, ганцаарчилсан тоглолт  зэргээс үүдэн түр хороо бүх багш нарыг төлөөлөх өөрөө бий болгосон бодит  чадамжаа өөрсдөө үгүй хийсэн нь өнгөрсөн өдрүүдийн, өнгөрсөн тэмцлийн хамгийн харамсалтай үйл нь байв. Одоо харуусах энэ алдаа ирээдүй суралцах нэгэн хичээл болж байгаагаараа,гэвч, бас сургамжтай.

Монголын багш нарын өөрсдийнхөө язгуур эрх ашгийн төлөө нэгдсэн энэ тэмцэл, хөдөлгөөний салхи доороо их идэвхитэй, эрчтэй, амьд, өрнөлтэй байгаа нь мэдрэгдэж байгаа юм. Гэвч энэ тэмцэл, хөдөлгөөнийг дээр нь зохицуулж удирдах бодит чадамжтай субьект одоогоор алга.  Түр хороо засаг төр, нийгмийн бүлгүүдтэй хэлэлцээрт орохоос өмнөх шигээ багш нарыг төлөөлөх бодит чадамжтай гэдгээ тэдэнд дахин нотлохын тулд өмнөх шигээ том том акц  (үйл, үйл ажиллагаа)-ийг дахин  хийж үзүүлэх хэрэгтэй болно. Энэ нь одоо цаг хугацаа, багшийн болон нийгмийн сэтгэл зүй хувьд бараг боломжгүй юм.  Тэгэхээр энэ түр хороо ингээд түүх болж үлдэхээр болчихоод байгаа юм, зарчмын хувьд.  Ерөөсөө, түр хороо үүсэл, хөгжил, нэрийн хувьд ч түр л юм. Тэр өөрсдийнхөө язгуур эрх ашгийг өөрсдөө хамгаалахаар багш нарын өөрөөрөө өндийсөн үнэн тэмцлийг удирдан чиглүүлэх түүхэн нөхцөл, зайлшгүй шаардлагаас бий болж үүссэн нэр шигээ түр бүтэц, түр субьект юм.  Тэгэхээр түр хороо түр дүрэлзсэн галын дөл болж түүх болж үлдэх нь өөрөө жам юм. 

Тэгэхээр багш нарын энэ бодит амьд тэмцэл, хөдөлгөөнийг өөр ямар субьект удирдах, хөтлөх боломжтой вэ?

Зарчмын хувьд түр хороо шиг атлаа өөр нэртэй “шинэ бүр хороо” байгуулж болно. Ингэж байгуулагдсан энэ шинэ бүр хороо амьд биш харин хэлбэрийн шинжтэй л байх юм.  Гэсэн атлаа өмнөх түр хорооны давж туулсан “хууль бус”, “элдэв зорилго, сонирхолтой самууруулагчид, тагнуулчид, бутаргагчид, ашиг хонжоо хөөцөлдөгчөөс түүнийг хамгаалах” зэрэг бүх бэрхшээл, сорилыг тэр туулах ёстой болно. “Түр хороо хууль бус, түр хорооны бичиг тамга тэмдэггүй учир албан бичиг биш. Үүнийг хэн ч үйлдэж болно...” гэх зэрэг шүүмжлэл, бэрхшээлийг даван туулахын тулд бий болох бүр гэх шинэ хороо нь өмнөх түр хорооны байгуулсан “Багш багшдаа тусалъя” монголын багш нарын нэгдэл шиг бас нэг төрийн бус байгууллага байгуулах шаардлагатай болох жишээтэй юм.   Төрийн бус байгууллага нь эцэстээ ийм тэмцлийг удирдахаар бүтээгдсэн бүтэц биш юм. Учир нь түүнд ҮЭ-ийн хууль үйлчилдэггүй. Тэгэхээр тэр тэмцлийн хурц хэлбэр болох нийтийн ажлын хаялтыг зохион байгуулах хуулийн субьект болж чаддаггүй.  Ийм учраас, багшаар овоглосон Монголын Багш нарын холбоо, Залуу багш нарын холбоо, Ахмадын багш нарын холбоо, Эмэгтэй багш нарын холбоо,Эрэгтэй Багш нарын холбоо гэх  мэт яаж ч нэрлэж болох багшийнх гэх түмэн холбоо багш нарыг буруугаар ашигладаг боловч тэдний эрх ашгийг хамгаалах талаар юу ч хийж чаддаггүй юм.  Тэгэхээр манай улсад ийм холбоод нэр төдий зүйл, нэг нөхрийн  өмч төдий зүйл болсон байх.  Иймд түр хороог төгсөхөд төрөх шинэ бүр хороо нь хуучин түр хорооны замаар замнаж, төрөөд л төгсөх жам бий, зам байна.  Тэгэхээр энэ нь эцэстээ, эвгүй, үр ашиггүй, өнгөрснөөс суралцаагүй бас нэгэн гуниг, бас нэгэн түүхийн хичээл,  утгагүй нэгэн хувилбар байх юм.  

Математикийн хувьд бас нэг өөр ийм нэгэн хувилбар байна. Боловсрол, шинжлэх ухааны үйлдвэрчний эвлэлд “саяын утгагүй ажил хаялтаар түүнд “дурласан шигээ, хайрласан шигээ хайр” зарлаж, түүнд багш нарыг удирдан төлөөлөх эрхийг үг дуугүй өгч болно. Гэвч багш нарыг багш бус хүний төлөө “шалны алчуур шиг буруу ашиглаад ядууруулж ирсэн байдаг өнөөх шар ҮЭ-ийн зан гэнэт ихээр өөрчлөгдөнө” гэж итгэх нь  “чоныг  гэнэт хонь болно” гэж итгэхтэй утга лугаа л юм.  Тэгэхээр татварыг тань авч эцэст нь  буруугаар тэмцэлд ашиглан ядууруулж үлдээдэг өнөөх  “чонон” ҮЭ-г доороо амьд идэвхитэй өрнөж байгаа багш нарын тэмцэл, хөдөлгөөнийг багшийн төлөө удирдах субьект болгон үзэх, итгэх нь математик боломж боловч ёстой болохгүй хувилбар нь юм. Нэн тааруу, тун муу боломж мөн.   27 жил баллуулсан шигээ ирэх олон жил баллуурдуулж мэдэх аймаар хувилбар бол энэ бас мөн. 

Тэгэхээр одоо яах вэ?

Тэгэхээр одоо багш нар Монголын Багш нарын ҮЭ  (МБҮЭ)–тэй болох ёстой. Энэ л багш нарын өөрөө өөрөөрөө өндийсөн энэ амьд тэмцэл, хөдөлгөөнийг цаашид утгатай, амьд, үр өгөөжтэй уртад өрнүүлэх ганцхан бодит ганган боломж юм.  Багш нарын ийм ҮЭ-г бүтээх хоёр л арга байна, одоо. 

Нэг нь энэ. Одоо хүртэл татвараа төлж ирсэн, тэжээж явсан нөгөө “шар”-ласан гэх өнөөх Боловсрол, шинжлэх ухааны энэ ҮЭ –г Монголын багш нарын ҮЭ болгон хувирга.

Үүний хийх арга их энгийн. Нэгж сургууль бүр дээрээ одоогийн ҮЭ-ийн хороогоо хуралдуулж  дүрмээрээ нэрээ “багшийн” гэж өөрчилж, мэдэгдээд, их хурлаа зарлан хуралдуулна. Их хурлаараа  “Боловсрол, шинжлэх ухааны” гэсэн энэ эзэн биегүйгээр зальтай нэрлэсэн шар ҮЭ-г  үйлчлэх тодорхой эзэн, биетэй болгож “Монголын Багш нарын ҮЭ” болгож нэрлэнэ. Тэгэхэд түүний бүх өмч хөрөнгийн хүч, боломж бололцоо, данс, байр сав нь багш нарын шинэ ҮЭ-д шууд шилжинэ.  Ингэж амь орох МБҮЭ нь багш ерөнхийлөгчтэй болж, багшийн төлөө ҮЭ-ийн хуулиар хамгаалуулж ажиллах сайхан ганган боломж түүнд бий болно.  Түр хороог дарамталдаг “Хууль бус” гэх энэ тэрээ дарамтууд үгүй байна. ҮЭ-ийн хуулиар тэтгүүлж багш нарынхаа язгуур эрх ашгийг чин үнэн, чин сэтгэл, үнэн зүтгэлээр хамгаалах хуулийн боломж бий болно. Бас элдэв самууруулагчид, тагнуулчид, ашиг хонжоо хайгчид орж гарах боломж нь их хомс болно. Түр биш харин бүр, бүтэцтэй, хуультай байгууллага юм чинь. Энэ нь өөрөө өөрийнхөө төлөө өөрөөрөө өндийсөн багш нарын энэ тэмцлийг  хуулиар тэтгэн, үнэн нэгдлээр хүчлэн өрнүүлэх хамгийн сайн хувилбар, хамгийн сайн боломж мөн.  

Нөгөө нь ийм юм. Монголын Багш нарын ҮЭ-холбоог шинээр үндэсний түвшинд үйл ажиллагаа явуулах дүрэмтэйгээр шинээр байгуул. Энэ бол боломжтой. Гэвч өмч, хөрөнгийн хийгээд дагах салбар хороог бий болгох гээд их ажил өрнүүлэхийг шаардана. Иймд энэ нь цаг хугацаа шаардах хувилбар юм.  Гэхдээ боломжгүй боломж биш юм.

МБҮЭ -тэй болох нь Монголын багш нар багш мэргэжлийн үнэлэмжийг шударгаар бодитой цэнэлүүлэх,  багшийг нийгмийн анги, давхаргын байх ёстой төв, зөв байранд байлгахын төлөөх амьд, цахим мэт хурдтай, хас мэт эрчтэй, нэг, цул, бүхэл болж чаддагаараа нийгмийн хамгийн хүчирхэг “арми”-ийг хуулийн хүрээнд л удирдах, төлөөлөх  хамгийн зөв, төв арга зам мөн. Энэ нь дээрээ төлөөлөн удирдах субьектгүй авч доороо амьд эрчтэй байгаа багш нарын энэ түүхэн нэгдэл, тэмцлийг урт хугацаанд утгатай, эрчтэй, өгөөжтэй өрнүүлэх ганцхан бодит ганган боломж бас мөн. 

Багшийн хөгжлийн энэ ганц, ганган боломжийг бодитой байдал болгох нь эргээд, эцэстээ нартад ганцхан, нандин багш мэргэжлээ шавраас татаж гаргах, багшийг нийгмийн ёроолоос  өндийлгөн өөд татаж нийгмийн төвд авчрах,  багшийг цалингийн тамын тогоо, инфляцийн чөтгөрийн тойргоос бүрмөсөн ангижруулах,  ёроолоосоо орой луугаа шахаж жээжийн эвдэрсэн элсэн цаг шиг эвгүй бүтэцтэй нийгмээ ишгүй лонх шиг алтан харьцаатай, аятай, хөгтэй нийгэм болгон монголоо хүний чадварт тулгуурласан зөв,төв хөгжилд хөтлөх, монголоо гоёх ганц ганган  боломж бас мөн.  

Ц.Лувсандорж

2017 оны 11 дүгээр сарын 15-ны өдөр 

БАГШИЙН ТЭМЦЛИЙН БОДИТ ГАНЦХАН ГАНГАН БОЛОМЖ

БАГШИЙН ТЭМЦЛИЙН БОДИТ ГАНЦХАН ГАНГАН БОЛОМЖ

Монголын Багш нарын Үйлдвэрчний Эвлэл (МБҮЭ)-тэй болох. Энэ нь  монголын багш нарын цалингаа нэмүүлэх гэдгээр хураангуйлагдсан язгуур олон эрх ашгаа хамгаалах чин хүсэл, язгуур сонирхолын дор нэгдэн тэмцсэн  энэ амьд тэмцэл, хөдөлгөөнийг цаашид утгатай өрнүүлэх бодит ганцхан ганган боломж мөн.  Үүнээс бусад байж болох бүх хувилбар боломж нь түүнээс их дор, дорд, түр  юм.  Түр хороо хүртэл өөрөө түр юм. Тэгэхээр тэр бүх бусад нь ганган ганц ч биш,  бодит ганц  ч нь бус юм.  МБҮЭ болох нь, харин, бодит ганц нь, ганган ганц нь мөн. 

Монголын багш нарын цалингаа нэмүүлэх язгуур эрх ашгийнхаа дор өөрөөрөө өндийж нэг, цул, бүхэл болон нэгдэж  гудамжинд гурван сар тэмцсэн, ордны хэлэлцээр хүрсэн энэ тэмцэл, хөдөлгөөн нь ирээдүйд сургамжтай, одоод харуусалтай,  бас хэмжигдэх, үл хэмжигдэх их үр өгөөжтэй, үр дүнтэй, түүх болон үлдэх нийгмийн нэгэн түүхэн үзэгдэл байв.  

Тэмцлийн бүх хэлбэрийг ашиглан тэмцэж, эцэст нь  ордны хэлэлцээр орж, дунд нь багш нарын цалин нэмүүлэх түр хороог төлөөлж хэлэлцээрийн ажлын хэсэгт орсон нөхдийн санаатай гэмээр санамсаргүй, санамсаргүй гэмээр санаатай алдаа, туршлагатай гэмээр туршлагагүй,туршлагагүй гэмээр туршлага, ухааралтай ухааралгүй, ухааралгүй ухаарал, бас зөрүүд байдал, ганцаарчилсан тоглолт  зэргээс үүдэн түр хороо бүх багш нарыг төлөөлөх өөрөө бий болгосон бодит  чадамжаа өөрсдөө үгүй хийсэн нь өнгөрсөн өдрүүдийн, өнгөрсөн тэмцлийн хамгийн харамсалтай үйл нь байв. Одоо харуусах энэ алдаа ирээдүй суралцах нэгэн хичээл болж байгаагаараа,гэвч, бас сургамжтай.

Монголын багш нарын өөрсдийнхөө язгуур эрх ашгийн төлөө нэгдсэн энэ тэмцэл, хөдөлгөөний салхи доороо их идэвхитэй, эрчтэй, амьд, өрнөлтэй байгаа нь мэдрэгдэж байгаа юм. Гэвч энэ тэмцэл, хөдөлгөөнийг дээр нь зохицуулж удирдах бодит чадамжтай субьект одоогоор алга.  Түр хороо засаг төр, нийгмийн бүлгүүдтэй хэлэлцээрт орохоос өмнөх шигээ багш нарыг төлөөлөх бодит чадамжтай гэдгээ тэдэнд дахин нотлохын тулд өмнөх шигээ том том акц  (үйл, үйл ажиллагаа)-ийг дахин  хийж үзүүлэх хэрэгтэй болно. Энэ нь одоо цаг хугацаа, багшийн болон нийгмийн сэтгэл зүй хувьд бараг боломжгүй юм.  Тэгэхээр энэ түр хороо ингээд түүх болж үлдэхээр болчихоод байгаа юм, зарчмын хувьд.  Ерөөсөө, түр хороо үүсэл, хөгжил, нэрийн хувьд ч түр л юм. Тэр өөрсдийнхөө язгуур эрх ашгийг өөрсдөө хамгаалахаар багш нарын өөрөөрөө өндийсөн үнэн тэмцлийг удирдан чиглүүлэх түүхэн нөхцөл, зайлшгүй шаардлагаас бий болж үүссэн нэр шигээ түр бүтэц, түр субьект юм.  Тэгэхээр түр хороо түр дүрэлзсэн галын дөл болж түүх болж үлдэх нь өөрөө жам юм. 

Тэгэхээр багш нарын энэ бодит амьд тэмцэл, хөдөлгөөнийг өөр ямар субьект удирдах, хөтлөх боломжтой вэ?

Зарчмын хувьд түр хороо шиг атлаа өөр нэртэй “шинэ бүр хороо” байгуулж болно. Ингэж байгуулагдсан энэ шинэ бүр хороо амьд биш харин хэлбэрийн шинжтэй л байх юм.  Гэсэн атлаа өмнөх түр хорооны давж туулсан “хууль бус”, “элдэв зорилго, сонирхолтой самууруулагчид, тагнуулчид, бутаргагчид, ашиг хонжоо хөөцөлдөгчөөс түүнийг хамгаалах” зэрэг бүх бэрхшээл, сорилыг тэр туулах ёстой болно. “Түр хороо хууль бус, түр хорооны бичиг тамга тэмдэггүй учир албан бичиг биш. Үүнийг хэн ч үйлдэж болно...” гэх зэрэг шүүмжлэл, бэрхшээлийг даван туулахын тулд бий болох бүр гэх шинэ хороо нь өмнөх түр хорооны байгуулсан “Багш багшдаа тусалъя” монголын багш нарын нэгдэл шиг бас нэг төрийн бус байгууллага байгуулах шаардлагатай болох жишээтэй юм.   Төрийн бус байгууллага нь эцэстээ ийм тэмцлийг удирдахаар бүтээгдсэн бүтэц биш юм. Учир нь түүнд ҮЭ-ийн хууль үйлчилдэггүй. Тэгэхээр тэр тэмцлийн хурц хэлбэр болох нийтийн ажлын хаялтыг зохион байгуулах хуулийн субьект болж чаддаггүй.  Ийм учраас, багшаар овоглосон Монголын Багш нарын холбоо, Залуу багш нарын холбоо, Ахмадын багш нарын холбоо, Эмэгтэй багш нарын холбоо,Эрэгтэй Багш нарын холбоо гэх  мэт яаж ч нэрлэж болох багшийнх гэх түмэн холбоо багш нарыг буруугаар ашигладаг боловч тэдний эрх ашгийг хамгаалах талаар юу ч хийж чаддаггүй юм.  Тэгэхээр манай улсад ийм холбоод нэр төдий зүйл, нэг нөхрийн  өмч төдий зүйл болсон байх.  Иймд түр хороог төгсөхөд төрөх шинэ бүр хороо нь хуучин түр хорооны замаар замнаж, төрөөд л төгсөх жам бий, зам байна.  Тэгэхээр энэ нь эцэстээ, эвгүй, үр ашиггүй, өнгөрснөөс суралцаагүй бас нэгэн гуниг, бас нэгэн түүхийн хичээл,  утгагүй нэгэн хувилбар байх юм.  

Математикийн хувьд бас нэг өөр ийм нэгэн хувилбар байна. Боловсрол, шинжлэх ухааны үйлдвэрчний эвлэлд “саяын утгагүй ажил хаялтаар түүнд “дурласан шигээ, хайрласан шигээ хайр” зарлаж, түүнд багш нарыг удирдан төлөөлөх эрхийг үг дуугүй өгч болно. Гэвч багш нарыг багш бус хүний төлөө “шалны алчуур шиг буруу ашиглаад ядууруулж ирсэн байдаг өнөөх шар ҮЭ-ийн зан гэнэт ихээр өөрчлөгдөнө” гэж итгэх нь  “чоныг  гэнэт хонь болно” гэж итгэхтэй утга лугаа л юм.  Тэгэхээр татварыг тань авч эцэст нь  буруугаар тэмцэлд ашиглан ядууруулж үлдээдэг өнөөх  “чонон” ҮЭ-г доороо амьд идэвхитэй өрнөж байгаа багш нарын тэмцэл, хөдөлгөөнийг багшийн төлөө удирдах субьект болгон үзэх, итгэх нь математик боломж боловч ёстой болохгүй хувилбар нь юм. Нэн тааруу, тун муу боломж мөн.   27 жил баллуулсан шигээ ирэх олон жил баллуурдуулж мэдэх аймаар хувилбар бол энэ бас мөн. 

Тэгэхээр одоо яах вэ?

Тэгэхээр одоо багш нар Монголын Багш нарын ҮЭ  (МБҮЭ)–тэй болох ёстой. Энэ л багш нарын өөрөө өөрөөрөө өндийсөн энэ амьд тэмцэл, хөдөлгөөнийг цаашид утгатай, амьд, үр өгөөжтэй уртад өрнүүлэх ганцхан бодит ганган боломж юм.  Багш нарын ийм ҮЭ-г бүтээх хоёр л арга байна, одоо. 

Нэг нь энэ. Одоо хүртэл татвараа төлж ирсэн, тэжээж явсан нөгөө “шар”-ласан гэх өнөөх Боловсрол, шинжлэх ухааны энэ ҮЭ –г Монголын багш нарын ҮЭ болгон хувирга.

Үүний хийх арга их энгийн. Нэгж сургууль бүр дээрээ одоогийн ҮЭ-ийн хороогоо хуралдуулж  дүрмээрээ нэрээ “багшийн” гэж өөрчилж, мэдэгдээд, их хурлаа зарлан хуралдуулна. Их хурлаараа  “Боловсрол, шинжлэх ухааны” гэсэн энэ эзэн биегүйгээр зальтай нэрлэсэн шар ҮЭ-г  үйлчлэх тодорхой эзэн, биетэй болгож “Монголын Багш нарын ҮЭ” болгож нэрлэнэ. Тэгэхэд түүний бүх өмч хөрөнгийн хүч, боломж бололцоо, данс, байр сав нь багш нарын шинэ ҮЭ-д шууд шилжинэ.  Ингэж амь орох МБҮЭ нь багш ерөнхийлөгчтэй болж, багшийн төлөө ҮЭ-ийн хуулиар хамгаалуулж ажиллах сайхан ганган боломж түүнд бий болно.  Түр хороог дарамталдаг “Хууль бус” гэх энэ тэрээ дарамтууд үгүй байна. ҮЭ-ийн хуулиар тэтгүүлж багш нарынхаа язгуур эрх ашгийг чин үнэн, чин сэтгэл, үнэн зүтгэлээр хамгаалах хуулийн боломж бий болно. Бас элдэв самууруулагчид, тагнуулчид, ашиг хонжоо хайгчид орж гарах боломж нь их хомс болно. Түр биш харин бүр, бүтэцтэй, хуультай байгууллага юм чинь. Энэ нь өөрөө өөрийнхөө төлөө өөрөөрөө өндийсөн багш нарын энэ тэмцлийг  хуулиар тэтгэн, үнэн нэгдлээр хүчлэн өрнүүлэх хамгийн сайн хувилбар, хамгийн сайн боломж мөн.  

Нөгөө нь ийм юм. Монголын Багш нарын ҮЭ-холбоог шинээр үндэсний түвшинд үйл ажиллагаа явуулах дүрэмтэйгээр шинээр байгуул. Энэ бол боломжтой. Гэвч өмч, хөрөнгийн хийгээд дагах салбар хороог бий болгох гээд их ажил өрнүүлэхийг шаардана. Иймд энэ нь цаг хугацаа шаардах хувилбар юм.  Гэхдээ боломжгүй боломж биш юм.

МБҮЭ -тэй болох нь Монголын багш нар багш мэргэжлийн үнэлэмжийг шударгаар бодитой цэнэлүүлэх,  багшийг нийгмийн анги, давхаргын байх ёстой төв, зөв байранд байлгахын төлөөх амьд, цахим мэт хурдтай, хас мэт эрчтэй, нэг, цул, бүхэл болж чаддагаараа нийгмийн хамгийн хүчирхэг “арми”-ийг хуулийн хүрээнд л удирдах, төлөөлөх  хамгийн зөв, төв арга зам мөн. Энэ нь дээрээ төлөөлөн удирдах субьектгүй авч доороо амьд эрчтэй байгаа багш нарын энэ түүхэн нэгдэл, тэмцлийг урт хугацаанд утгатай, эрчтэй, өгөөжтэй өрнүүлэх ганцхан бодит ганган боломж бас мөн. 

Багшийн хөгжлийн энэ ганц, ганган боломжийг бодитой байдал болгох нь эргээд, эцэстээ нартад ганцхан, нандин багш мэргэжлээ шавраас татаж гаргах, багшийг нийгмийн ёроолоос  өндийлгөн өөд татаж нийгмийн төвд авчрах,  багшийг цалингийн тамын тогоо, инфляцийн чөтгөрийн тойргоос бүрмөсөн ангижруулах,  ёроолоосоо орой луугаа шахаж жээжийн эвдэрсэн элсэн цаг шиг эвгүй бүтэцтэй нийгмээ ишгүй лонх шиг алтан харьцаатай, аятай, хөгтэй нийгэм болгон монголоо хүний чадварт тулгуурласан зөв,төв хөгжилд хөтлөх, монголоо гоёх ганц ганган  боломж бас мөн.  

Ц.Лувсандорж

2017 оны 11 дүгээр сарын 15-ны өдөр 

Ойрын орлогодоо ч, холын зорилгодоо ч холч л бай л даа

Ойрын орлогодоо ч, холын зорилгодоо ч холч л бай л даа
Хэлэлцээр гэдэг нь хоёр тал хоёр тийш хараад хөшиж зогсохыг хэлэхгүй. Харин талууд санал, үндэслэлээ хэлж, байгаа бодит байдлаа үнэн бодитой үнэлж харилцан буулт хийж зөвшилцөл, тохиролцоонд хүрэхийг л хэлэлцээр гэнэ.
Багш нарын цалин нэмүүлэх түр хороо удирдаж чиглүүлж ирсэн хугацаагүй ажил хаялтаа зогсоож засгийн газрын төлөөлөл болсон гурван яамтай хэлэлцээр хийж байна. Хэлэлцээрийн үр дүнд талууд гарын үсэг зурж баталгаажуулсан баримт бичиг гардаг. Ингэснээр хэлэлцээр өндөрлөдөг юм.
Ийм бичигт хүрэхийн тулд талууд ажилласаар л, ярилцсаар л, уулзсаар л, уурлалцаар л, уралцсаар л байна. Харилцан буулт хийх дээр түр хороо ч дотроо түнтэлцэх явдал хааяа хааяа гарч ч байна. Ойлголцлол, зөвшилцөл ч хүрэх уг нь их амархан. Гэвч бас их амаргүй. Учир нь давагдашгүй хүчин зүйл байдаг шиг тооцох үзэх ёстой хүчин зүйл, нөхцөл байдал гэж бас байна аа.
Багшийн цалин нэмүүлэх түр хороо багш бидэнд тулгарч буй бүх асуудлыг биш харин бүх асуудлын шийдлийн язгуур үндэс болсон дор дурдсан дөрвөн зүйл шаардлагыг л тавьж дөрвөн түмэн багшийнхаа нэгдэлд тулгуурлаж гурван сар гудамжинд ч, ордон ч тэмцэж ирлээ.
1. 2017 онд багшийн үндсэн цалинг 50 хувиар нэмэх,
2. 2018 онд багшийн үндсэн цалинг 50 хувиар нэмэх,
3. 2019 онд нэмэгдсэн цалинг үндсэн цалин болгосон багшийн цалингийн шинэ шатлал, сүлжээг хэрэгжүүлэх (Ингэснээр багшийн үндсэн цалингийн доод хэмжээ нэг сая зургаан зуун мянган (1.6 сая) төгрөгт хүрсэн байх юм)
4. 2017 оны 10 дугаарс сарын 5-ны өдөр хуралдсан Монголын багш нарын онц их хурлын тогтоолыг хэрэгжүүлэхэд хамтран ажиллах
Талуудын төлөөлөл бүхий хэлэлцээрийн ажлын хэсэг өнгөрсөн арав гаруй хоногт маш сайн ажиллаж хэлэлцээрээс гарах баримт бичгийн үндэслэлийг гаргасан байна. Энэ үндэслэлд үндэслэн хэлэлцээрийн баримт бичиг гарах юм.
Энэ үндэслэлээс харахад хэлэлцээрийн баримт бичигт түр хорооны тавьж буй дээрх дөрвөн шаардлагын гурав нь үндсэндээ зохих байдлаар туссан байгаа юм. "Зохих" гэдэг нь нөхцөл байдлыг тооцсон гэсэн үг юм. Жишээ нь үндсэн цалин гэсэн үг хэллэгийн оронд бодит орлогыг урамшуулал хэлбэрээр хүн бүр олгох гэсэн утга санаагаар 2018 оных нь тусгагдсан байна. 2019 оны хувьд талууд санал нэг байгаа.
Харин 2017 онд багшийн цалинг 50 хувь нэмэх асуудал дээр талууд зөвшилцөл, тохиролцоонд хүрэхэд бэрхшээлтэй байв.
Хэлэлцээрийн утга агуулга, зарчмаар түр хороо олон дахин олон хэлбэрийн буулт хийв.
"2017 онд үндсэн цалинг 50 хувиар нэмнэ" гэдгээ "урамшуулал" хэлбэрээр багшийн бодит орлогыг 50 хувь нэмэх" болгож нэг буулт хийж үзэв. Дараа нь мөн 50 хувь гэдгээ 45 хувь болгож бас нэгэн буулт хийв.
Түр хорооны зүгээс ийм буулт хийж байгааг нөгөө тал маань анхаарч үзэж, өнөөдөр бидэнд 45 биш харин 36 хувь нэмэх санал, үндэслэлийг танилцуулав.
Энэ саналыг тавьсан талуудын уулзалтад түр хорооны ажлын хэсэг бүгд л байлцаж харилцан нилээд ярилцав.
2017 онд багшийн бодит орлогыг нэмэгдүүлэх чиглэсэн буултад буулт хийсэн нөгөө талын саналыг хүлээн авах нь зүйтэй гэсэн мэдрэмж надад төрсөн. Ийм мэдрэмж ерөнхий зохицуулагчдад бас төрсөн юм байна лаа. Үүний учир шалтгаан ийм л юм.
1. Бидэнд 2017 оны талаар хэлэлцээрээ үргэлжлүүлээд л байх хугацаа их байгаа юм. Үлдсэн хоёр сард хэлэлцээр хийж суугаад хоосон хоцорч болохоор л байна. Яг 8,9,10 сар ч шиг. Өөрөөр хэлбэл, цаг хугацааны "хайчинд" хүссэн хүсээгүй орж байна. Эцэстээ бид цаг хугацаанд захирагдахгүй гээд хаа холдов вэ дээ?
2. 216000+300000=516 000. Улирлын эцэст авах урамшуулал+1-2%+300 000 төгрөг гэсэн шийдэл шүү дээ. Бас "багш бүрт олгоно" гэсэн нөхцөлтэй. Энэ сайн зүйл юм.
Улирлын эцэст авдаг л урамшууллаа зөвхөн 1-2-иар нэмэхийн төлөө тэмцээгүй гээд "сөрөг" хандлага, шүүмжлэл түгээх нь бий. 300 000 төгрөг тэртээ тэргүй бүх төрийн албан хаагчид өгч байна гэж шүүмжлээд суух нь ч бий. Тэмцлийн урд нь гарч бүх эрсдлийг улаан нүүрээрээ үүрч яваа удирдагч руугаа энэ талаараа чичлэгчид бас бий.
1-2 хувь ч, 300 000 төгрөг ч багш бидний хамтын тэмцлийн л үр мөн.
Дахиад хэлэхэд, 300 000 төгрөг энэ тэмцлийн үр юм. Түүнийг бүх төрийн албан хаагч мэднэ. Бас удирдагчаа шүүмжлээд чичлээд байгаа журмын зарим нөхөд маань ч мэднэ. Бас тэд бүх багш нарт баярлаж байгаа ч мэдэрнэ.
Хэлэлцээр маань энд хэлснээр баримт болж гарвал 2017 онд багш нарын бодит орлого хагас сая төгрөгөөр бодитой нэмэгдэхээр л байна. Энэ бас тийм муу зүйл үү? Энэ нь мөнгө биш үү?
27 жил татварыг тань авсан МҮЭ 2017 оны багш нарын бодит орлогын төлөө бус харин бидний хэлэлцээрээ шийдэгдэж байгаа 2018 оны тэр шаардлагын төлөө ажил хаяхыг та нарт уриалж байгаа биз. Ингэж уриалж байгаа атлаа хэлэлцээрт бас сууж байгаа биз... Уг нь хэлэлцээрт орж байгаа бол ажил хаялтын бүхий л үйл ажиллагаа зогсмоор л юм....
Монголын багш нарын язгуур эрх ашгаа хамгаалахаар нэгдэж тэмцсэн өнгөрсөн өдрүүдийн мөч бүр үнэ цэнэтэй байлаа. Бид хамтдаа их ч ажил амжууллаа. Бас их ч хөлс урсгалаа.
Монголын нийгэм өнөөдөр "багш" үгээр түлхүүрлэж байна. Монголын нийгэм одоо багшийн тэмцлээр сэрж байна.
Багшийн энэ тэмцэл өнөөдөр эвдэрсэн элсэн цаг шиг энэ нийгмээс үгүйрсэн шударга ёсыг нэхэж байна.
Багшийн энэ нэгдэл одоо боловсролын зүрх нь болсон багшийг ядуурлаас салгаж, боловсролыг доройтлоос гаргахын төлөө зогсож байна.
Их үйлсийн төлөө зорьж буй багш нарын энэ тэмцлийн үр гарсаар байгаа, цаашид их гарна....Энэ бүхэнд багш нар маань ойрын орлогодоо ч, холын зорилгодоо ч их холч байх хэрэгтэй.
Хэрэв хэлэлцээр дээрх нөхцлөөр үргэлжилж хэлэлцээрийн баримт бичиг баталгаажилбал 27 жилийн турш МҮЭ -д татвараа төлж, оронд нь гурван тал хэлэлцээрээ "хүүхэд шиг" хууртсаар бүр ядуурч, "үнсэнд хаягдсан шалз лугаа" орхигдож нийгмийн ёроолд орсон багш нар маань эрх биш баярлах байлгүй дээ. Эсвэл үгүй юм уу?
Тэмцлийн ард нь биш харин урд нь гарч улаан нүүрээрээ учирч болох их эрдслийг үүрч яваа удирдагч, ерөнхий зохицуулагч руугаа чичлэх бус "баярлалаа" гэж дахин нэг хэлэх байлгүй дээ. Эсвэл үгүй юм уу?
Багш бидний энэ бүх амжилт манлайлагчгүйгээр, удирдагчгүйгээр, санаачлагчгүйгээр, эрсдэлгүйгээр, эхлэлгүйгээр өөрөө гэнэт бий болчихоогүй юм. Тэгэхээр удирдагч руугаа бүү нулим. Харин түүнд эрх олго. Хийж буй хэлэлцээрийг нь дэмж, итгэ. Чадвал гамна.
Баг ахлаж хэлэлцээрт орж буй удирдагчдаа тусла, дага. Түүнд бас эрх олго. Харин ходоодон сэтгэлгээ, хандлага гарч ганцаарчилсан тоглолт бүү хий, андуудаа.
Учир нь, хэлэлцээр гэдэг хөшиж зогсохын нэр биш. Харин хэлэлцэж зохицох, буулт хийж зөвшилцөхийн үйл юм.
Багш нар маань иймд ойрын орлогодоо ч, холын зорилгодоо холч л бай л даа.
Ц.Лувсандорж
2017 оны 11 дүгээр сарын 9-ний өдөр
Багшийн цалин нэмүүлэх түр хорооны гишүүн

http://mglradio.com/home/mglradiocontent/288443

http://mglradio.com/home/mglradiocontent/288443

http://mglradio.com/home/mglradiocontent/301561

http://mglradio.com/home/mglradiocontent/301561

Хэлэлцээрийн ажлын хэсгийн хурлаас төрсөн миний сэтгэгдэл

Хэлэлцээрийн ажлын хэсгийн хурлаас төрсөн миний сэтгэгдэл

Хэлэлцээрийн ажлын хэсгийн 2 дахь удаагаа ажлын уулзалтад хэлэлцээрийн ахлагчийнхаа хувьд оролцож төрсөн сэтгэгдлээ багш нартаа ийнхүү хуваалцаж байна.

Манай түр хорооны ажлын хэсгийнхэн их эрт ирсэн, их хүлээлтэй байлаа. Сангийн яамны "том" дарга 50 минут хоцорч их л хүнд сурталтайгаар ирж сангийн яамныхны өнөөгийн соёл, ёс зүйг багш нарт том сурталчилав. Бас "том" тэр дарга асуудлынхаа талаар тун их жижиг байсныг энд тэмдэглэж байна. Тэр том дарга том уулзалтад их оролцож байдаг байж мэдэх биз. Гэвч багшийн төлөөллийг жижиг гэж бүү бод. Тэр язгуураараа том гэж бодсноос тань их том юм. Багшийг жижиг гэж бодвол том даргад мэдээж сайн биш. Дөрвөн түмэн багш гэдэг олон хүн шүү дээ. Ардчилал шүү дээ. 

Ажлын хэсгийн ахлагч БСШУС-ын яамны төрийн бичгийн дарга ажлын хэсгийн хурлыг аятайхан, аядуухан удирдаж сурах хэрэгтэй. Үглээ үйл нь хэтэрч байв. Зандрал нь олдож байв.
Ерөнхий боловсролын газрын даргын мэдээлэл муугүй ч бидэнд хэт ерөнхий байв. Багш нар бидний шаардлага их тодорхой, их тод юм шүү дээ.

Би түр хорооны ажлын хэсгийн өмнөөс тавьж буй шаардлагыг дахин сануулж давтаж хэлэв. Багш бидний шаардлага энгийн, тодорхой ийм л юм.

- 2017 онд цалинг 50 хувь нэмэх,
-2018 онд мөн 50 хувь нэмэх,
-2019 оноос "багшийн цалин=үндсэн цалин +ажилласан жилийн нэмэгдэл" гэсэн бүрдэлтэйгээр шинэ шатлал, сүлжээгээр явах.
Хэлэлцээрээс гарах бичигт онц их хурлын тогтоолыг хамтран хэрэгжүүлнэ гэж тусгах.

Үүнийгээ л давтан хэлээд гарав.

Яамдын тал их тааруу ажилласан байлаа. Нэн ялангуяа, хөдөлмөр хийгээд сангийн яамны төлөөлөл гэгчид их том гэхдээ их ядмаг байв. Үл тоосон, бие тоосон шинжтэй байх. Энэ ч яахав МАН-АН-аар дамжиж төр шурагдсан өнөөгийн төрийн албан хаагчийн ерөнхий дүр зураг шүү дээ. Утсаа маажаад хээв нэг сууж байх. Гэтэл урд талд нь 3 сар тэмцсэн дөрвөн түмэн багшийг төлөөлж сууж байх.

МҮЭ төлөөлөл тэнд их илүүц байв. Бас эрхэмсэг байв...

2 талт хэлэлцээр ерөнхийдөө огт үр дүнгүй биш. Дээрх 4 шаардлагын сүүлийн гурав дээр хэлэлцэл эерэг байгаа, талууд ойлголцолтой, эерэг хандлагатай байгаа юм. Үйл явцдаа байна.
Харин 2017 оных дээр нөгөө тал үл тоосон шинжтэй байгаа тул түр хорооны түр завсарлага авсан байна лаа. Энэ нь бас зөв.

Их хүлээлтэй байгаа тул их үр дүнтэй хэлэлцээр байгаасай. Хэлэлцээр үргэлжлээсэй. Үр дүнд хүрээсэй. Учир нь эсрэг харин их муу үр дагавартай юм шүү дээ.

Ц.Лувсандорж

2017 оны 11 дүгээр сарын 6-ны өдөр
Багшийн цалин нэмүүлэх түр хорооны гишүүн

Багшийн энэ тэмцэл ...

Багшийн энэ тэмцэл ...

Багшийн энэ тэмцэл энэ нийгмээс үгүйрсэн шударга ёсыг нэхэж байна.

Багшийн энэ тэмцэл энэ нийгмийн их ялзралыг илрүүлж байна.

Багшийн энэ нэгдэл өмчийн нийгмийн өмчгүйн их мөлжлөгийн эсрэг зогсож байна.

Багшийн энэ тэмцэл нийтийн өмчийн хулгайн эсрэг зогсож байна.

Багшийн энэ нэгдэл байгалийн баялагийн хулгайн эсрэг босож байна.

Багшийн энэ тэмцэл худал хуурмаг, хулгай, хулхидалтын эсрэг чиглэж байна.

Багшийн энэ тэмцэл нийтийн их ядуурлын эсрэг сөрж байна.

Багшийн энэ нэгдэл нураасан монголоо босгохын төлөө босож байна.

Багшийн энэ тэмцэл эвдэрсэн элсэн цаг шиг эвгүйрсэн энэ нийгмээ эрүүлжүүлж ишгүй лонх шиг алтан харьцаатай, аятай, хөгтэй болохын төлөө эгшиглэж байна.

Багшийн энэ тэмцэл энэ засгийн утгагүй бүхний эсрэг зогсож байна.

Багшийн энэ нэгдэл энэ улсын утгатай бүхнийг булшлахгүйн төлөө гэгээн ирээдүйг зөгнөж байна.

Багш нарыг дорд үзэх тусам энэ нэгдлийн үл эвлэрэл их шаналгаатай.

Багш нарт их томрох тусам энэ тэмцлийн өрнөл их урт хугацаатай.

Монголоо хүний чадварт түшиглэсэн зөв, төв хөгжлийн төлөө багшийн энэ тэмцэл, тэгэхээр, монголын төлөө, монгол хүний төлөө бүх нийтийн тэмцэл болж өрнөх том нигууртай.

Багшийн энэ тэмцэл, багшийг ингэж их дорд үзбэл, их уртад өрнөх өнгө, аястай.

Багшийн энэ тэмцэл ...

Ц.Лувсандорж

2017 оны 11 дүгээр 7-ны өдөр

Багшийн цалинг нэмүүлэх түр хорооны удирдах зөвлөлийн гишүүн

Багш бидний очтой, одтой тэмцэл

Багш бидний очтой, одтой тэмцэл

Бороотой намрын тэртээд эхэлсэн багш нар бидний тэмцэл буурал өвлийн будрах цастай золгож ирлээ.

Гурван сар гудамжинд ч, ордонд ч бид хамтдаа, хурдтай, эрчтэй, нэгсэлтэй, одтой, очтой тэмцлээ. Шантраагүй, урваагүй, шарваагүй, ухраагүй, гагцхүү урагшаа довтолж очтой, одтой байлаа. Багшийн төлөө их зүйл амжууллаа. Монголын багш нарын онц их хурлыг онцгой хурдтай хийж онцгой шийдэл гаргаж чадлаа. Багшийн нэг, цул, бүхэл болсон хас мэт эрчтэй, цахим мэт хурдтай тэмцэл, нэгдэл нийгмийг яаж доргиодог, засгийг яаж дуулгавартай, ажил хэрэгч болдогийг үгээр ч, үйлээр ч нотлон харуулж чадлаа. Монголоо сэрээж чадлаа. Бидний энэ тэмцлээр манай нийгмийн олон ч ялзрал энд тэнд их ил гарлаа.

Багш нар бид тэмцэл, хөдөлгөөнийг яаж хийж чаддагийг дэргэдээ ч харууллаа, дэлхийд ч үзүүллээ. "Багш мэргэжил бүрийн эх. Багш мэргэжил бүрээс их" гэдгийг үгээр ч, үйлдлээр ч нотолж үзүүллээ. "Багш бүр манлайлагч. Багш бүр уран илтгэгч. Багш бүр лидер" гэдгийг бас дахин нотолж харууллаа. "Багш ядуурахад нийгэм эцэстээ их ядарна" гэдгийг сонсгож мэдүүлж, мэдүүлж мэдрүүлж чадлаа. Багш "нартад ганцхан нандин мэргэжил" гэдгийг мартсанд нь мартахааргүйгээр сануулж чадлаа.

"Нартад ганцхан нандин багш мэргэжлээ шавартаа хутгахгүй" гэж дөрвөн түмэн багшийн язгуур эрх ашгийн төлөө нэг, цул, бүхэл болж тэмцсэн энэ тэмцэл эвдэрсэн элсэн цаг шиг нийгмээ эрүүлжүүлж ишгүй лонхон шиг зөв, төв бүтэцтэй, алтан хэмнэлтэй, аятай, хөгтэй нийгмийг бүтээхийн төлөө их тэмцлийн эхлэл, их үйлсийн өрнөлийн очийг цацраасан монголоо гоёсон, очтой, одтой тэмцэл байж чадлаа.

Уйлагнах бороо шиг асгарсан, будрах цас шиг малгайлсан багш бидний энэ тэмцэл борооны дусал шиг нулимстай, цасны ширхэг шиг бэхжилтэй, ухааралтай, уйлаантай, эхлэлтэй, өрнөлтэй, үр дүнтэй, өгөөжтэй, очтой, одтой байлаа.

Буурал өвлийн будрах цастай энэ нэгэн өдөр багш бидний хувьд буурал мэргэжлээ булшлалаас салгасан түүхэн өдөр болж түүх болж үлдэнэ ээ.

Хас мэт эрчтэй, цахим мэт хурдтай, нэгсэлтэй, нэгсэлтэй багш нар бидний энэ тэмцэл одтой, очтой байлаа.

Ц.Лувсандорж

2017 оны 11 дүгээр сарын 6-ний өдөр

Монголоо гоёсон тэмцэл

Монголоо гоёсон тэмцэл

Монголын багш нарын язгуур эрх ашгийнхаа төлөө хийсэн гурван сарын тэмцлээр манай нийгмийн ялзрал энд тэндгүй маш ихээр илрэв.

Гурван талт хэлэлцээр гэгчээр багш нарыг ядууруулж байсан нь лав илрэв. Хэрэв энэ гурван талт гэгч энэ гэрээ үнэн гэрээ, багшийн төлөө чинхүү байсан бол багш нар ядуурч ажиллахгүй, ажиллаж ядуурахгүй байв. Энэ тэмцэл гарах ч хэрэггүй байв, шаардлага ч үгүй байв.

Төрийн яамдын мэргэжилтнүүд багшийн төлөө, боловсролын төлөө, нийгмийн төлөө, монголын төлөө гэж сэтгэл, зүтгэл гаргаж чинхүү ажиллаж байсан бол багш ингэж ажиллаж ядуурч, ядуурч ажиллахгүй байв. Улс мэдээж ингэтлээ урвайхгүй л байв. Уруудахгүй л байв.

Монголын засаг төр багшийн төлөө, хүний төлөө, нийгмийн төлөө, монголынхоо төлөө чинхүү зүтгэж байсан бол багш ядуурч, нийгэм ядарч, хүн өрөнд баригдаж улс ингэтлээ уруудахгүй л байв.

Монголд, хэрэв, улс орноо гэсэн ганц ч болов улс төрийн хүчин өнгөрсөн 27 жилд байсан бол, гарсан бол нийгмийн тархи нь болсон боловсрол ингэтлээ доройтож, боловсролын зүрх нь болсон багш ингэтлээ ядрахгүй л байв. Улс орон дампуурах шахаж монгол маань дэлхийн улсуудын доог болохгүй л байв.

Монголд, хэрэв монголын төлөө өөрийгөө зориулж чадах ганц ч болов үнэн улс төрч өнгөрсөн олон жилүүдэд байсан бол, гарсан бол энэ улсын улс төр ингэтлээ дорд болохгүй, багш ядуурахгүй, боловсрол доройтохгүй, улс ингэтлээ арчаагаа алдахгүй л байв.

Монголд, хэрэв, ганц ч болов захирал, дарга багшийнхаа төлөө дуугарч байсан бол багшийн энэ хөдөлгөөн, тэмцэл гарах шаардлага огт байхгүй л байв.

Монголд, хэрэв, ганц ч болов байсан бол...багш их өөр, нийгэм их гэгээн монгол маань их л гоё сайн байх байв.

Манай нийгмийн тэнд эндгүй элбэгжсэн олон ялзрал, доройтол язгуур эрх ашгийнхаа төлөө нэг, цул, бүхэл болж тэмцсэн дөрвөн түмэн багшийн тэмцлээр иймэрхүү байдлаар их тодорч илрэв. Ялзрал үгүйрэхэд монгол гоё болно.

Багш бидний энэ тэмцэл, хөдөлгөөн, тэгэхээр, монголоо гоёсон тэмцэл байжээ. Монголоо гоёсон багш бидний тэмцэл улсаа мандуулахын төлөө; нийгмээ ялзрал, доройтлоос салгахын төлөө; монголоо хүний чадвар тулгуурт зөв, төв хөгжил хүргэхийн төлөө их үйлсийн өрнөлийн эхлэлийг тавьсан их тэмцэл байжээ.

Монголоо гэсэн тэмцэл монголоо гоёсон тэмцэл багш бидний тэмцэл.

Ц.Лувсандорж

2017 оны 11 дүгээр сарын 4-ний өдөр

Багш нарын тэмцлийн амжилтын нууцыг багшаас л хай

Багш нарын тэмцлийн амжилтын нууцыг багшаас л хай

Багш нарын язгуур эрх ашгийнхаа төлөө тэмцлийн эрч, хурд, хүчний нууцыг энд тэндээс олох гэж хайж байгаа хувь хүн ч олон байна. Улс төрийн хүчин ч элбэг байна. Хийрхэгчид, зөнчид ч цөөнгүй байна.

Багш гэдэг аугаа хүч юм. Багшийн бүл нийгмийг өөрчлөгч аугаа хүч мөн. Тэд үүнийгээ цагаа олсон энэ цаг дор нэг удаа мэдрүүлж байгаа юм.

Багшийн энэ тэмцлийн ололт, амжилтийн нууцыг багшийн тэр аугаа хүчээс л иймд эрж хай. Энэ мэргэжил эх, их мэргэжил байдгийнх нь мөн чанараас нь олж хар. Зөвхөн багшийн мэргэжлийн бүл л нэг, цул, бүхэл болж нэгсэн нэгдэж чаддаг тэр чанараас олж мэдэр.

Монголын багш нарын тэмцлийн амжилтын нууцыг улсаа дампууртал удирдсан улс төрийн хүчнүүдээс бол бүр бүү хай. Багшаас нь, өөрөөс нь л хай. Багш бусаас бүү эр.

Багш нарын язгуур эрх ашгийнхаа төлөө тэмцлийн нууцыг сэхээтний мэдрэмжээс хай.Сэхээтний мэдлэгээс хай. Сэхээтний чадвараас хай. Үүнээс өөр бусдаас бүү хай. Хувилдаан, хулхидалт, хууран мэхлэлт, шуналын дон, шулмын хүсэл зэрэг муу муухайгаас бол бүр бүү хай.

Багш нарын тэмцлийн цахим мэт хурдтай, хас мэт эрчтэй ахиц, ололтын нууцыг багшийн ертөнцийн мөн чанараас олж хар.

Пагши гэдэг үгнээс үүсэлтэй "хүний амьдралын замыг гэрэлтүүлэгч" гэсэн утгатай багш мэргэжлийн хүний төлөөх гэгээн үйлсээс урсах гэгээн үрээс тэдний тэмцлийн амжилтын нууцыг олж ухаар, барьж тань.

Үйлс ариун байхад үр гэгээн байдаг жам ёсноос түүнийг хай.

Ц.Лувсандорж
2017 оны 11 дүгээр сарын 2-ны өдөр

Багш нар "хонины ганц хээр" биш.

Багш нар  "хонины ганц хээр" биш.  

Багшийн цалин нэмүүлэх түр хороо зарласан ажил хаялтаа түр зогсоогоод засгийн төлөөлөлтэй багшийн цалинг үе шаттайгаар 2017 оны сүүлийн улирлаас нэмүүлэхээр хэлэлцээрт орчихоод байдаг. Гэтэл МҮЭ маань зэрэгцээд ажил хаялт зарлаад байх юм.

Багшийн цалин нэмүүлэх хэлэлцээрт орлоо гээд зарлаад байгаа юм уу?

Аль эсвэл багшаас өөр хүмүүсийн цалинг нэмүүлэхийн төлөө багшийг буруугаар ашиглах гээд орилоод байна уу?

Тэд маань нэг л байгаа олохгүй байх шиг.

Багшийн ҮЭ үү, бусдын ҮЭ үү?

Бүх хонь шар халзан биш шүү дээ, андууд минь.

Багш нар өдөр бүр, хүн бүр юм бүхэнд тальхиж байдаг "хонины ганц хээр" бас биш шүү дээ.

Ц.Лувсандорж

2017 оны 11 дүгээр сарын 1-ний өдөр