Бодлогын гунигт гурван алдаа

Бодлогын гунигт гурван алдаа

Бодлого санаатай хийж буй үйлдэл юм. Үүгээрээ санаандгүй эсвэл аяараа явагдаж буй үйлээс тэр ялгагдана. Иймд бодлогын алдаа гэдэг санаандгүй алдаа биш юм. Харин бүр санаатай хийж буй үйл мөн.

Боловсролын нийгмийн гол үүрэг нь нийгмийн анги, бүлэг, давхаргаажилтын ялгааг багасгах, хүн бүрт өсөх боломж олгох, нийгмийг тэнцүүлэх, тэнцвэржүүлэхэд оршино. Үүгээрээ боловсрол аль ч нийгэмд тэргүүлэх салбар байдаг.
"Ард болгож ард үлдээнэ" гэж орилолдож, "шударга байцгаая" гэж хийрхэлдэн "ардын", "ардчилсан" гэх зэргээр ард болгохыг булаалцалдсан өнөөх 27 жилд тэргүүлэх энэ салбарт тэнэг гэмээр, гэхдээ үнэндээ "тэнэг биш" маш их бодож хийсэн бодлогын олон, бидэнд буруу тэдэнд харин санаанд хүрсэн "зөв", гунигт үйлдэл хийгдэв. Энд гунигийнх нь эрэмбээр гурвыг нь дурдана.

Эхний гуниг нь энэ. Боловсролын тэнцвэржүүлэх үүргийг алдагдуулах санаатай бодлогыг эрчимтэй хэрэгжүүлсэн. Үүний дүнд шилдэг сайн боловсролын тогтолцоог шилмэл муу болгож авсан юм. Хэрэв боловсролын тогтолцоо нь шилдэг байвал хэний ч хүүхэд шилмэл боловсорч, шилдэг нь болж болно биз дээ. Малчны хүүхэд ч сумын сургуульд суралцах замаар шилдэг боловсролын тогтолцооны дүнд шилдэг нь болж нийгмийн оройн давхарга профессорын бүлд хүрч болно доо. Шилмэл муугаар нь бол энэ, харин, амаргүй. Малчны хүүхэд малчин л болно, эцэстээ. Баяны хүүхэд баян болно. Тэнцвэргүй байдал газар авна. Тэмцэл,зөрчил, гэмт хэрэг ихэснэ. Ангийн тэмцэл,эцэстээ, алийгаа алдана. Энэ бүхэн боловсролын тэнцвэржүүлэх үүргийг үгүй хийхээр холоос шидсэн чулууны том цохилт, их үр мөн.

Эрдэм ухааныг үнэгүйдүүлэх, үнэ цэнэгүй болгох. Энэ бол нөгөө гуниг нь юм. Үүний дүнд эрдэм ухаантай хэсэг нь их хөлс ургасах тусам их ядуу байна, өмчгүй болно, эрүүл бус болно, эрт одно. Энэ нь өмчийн нийгэмд элдэв аргаар өмчтэй болсон хэсэгт нийгмийн цээжинд байх ганц боломж нь юм. Их хуралд хэдэн багш, хэдэн судлаач, хэдэн эрдэмтэн байна даа. Хар даа. Харин хэдэн аварга, хэдэн дуучин, хэдэн наймаачин байна, тэнд. Энэ бол энэ гунигт бодлогын бодит хэмжээс, гор, үр мөн.

Гурав дахь гуниг нь бүр гунигтай ийм юм. Багшийг ядуу байлгах. Дүнд "хүний амьдралын замыг гэрэлтүүлэгч" нартад ганцхан нандин энэ эрхэм мэргэжлийг дурын дундаж тээх, эзэмших болдог. Үүнээс илүү гуниг гэж хаа байхав дээ. Дурын дундаж багш болчихоод "хүний амьдралын замыг гэрэлтүүлнэ" гээд зогсож байна гээд бод доо. Гэрэл биш харин харанхуй, бурангуй болгох биз. Багш мэргэжлийг ингэж доройтуулахад нийгэм эцэстээ их ядардаг. Үүнийг нөгөөдүүл бас сайн мэдэж байгаа юм. Тэгээд "багшийг өөд татах, багш мэргэжлийг өөд татахад боловсрол тэнцвэржүүлэх үүргээ гүйцэтгээд эхэлнэ" гэдгийг нөгөөдүүл бас л сайн мэдэж байгаа. "Багшийн цалинг нэмж, багшийг нийгмийн байх ёстой байранд хүргэхэд багш мэргэжлийг шилмэл нь эзэмшээд эхэлнэ" гэдгийг тэд мөн л сайн мэдэж байгаа. "Ингэхэд нийгэм хүний чадварт тулгуурласан зөв, төв хөгжлийн замд орчихно" гэдгийг тэд бас, мөн мэднэ. Мэдээж айж эмээж байгаа. Энэ бүр гунигтай.

Дүр эсгэсэн ардчиллын хийрхлийн хий үзэгдэл монголын нутгаар тэнүүлчилсэн, тэнүүчүүлсэн, манарсан өнөөх өнгөрсөн 27 жилд боловсролын тэнцвэржүүлэх үүргийг алдагдуулж, эрдэм ухааныг цэнэгүйдүүлж, багшийг ядууруулсан нь монголын зон олны хувьд их гунигтай бодлогын гурван алдаа байв. Гунигт гурван энэ алдаа нь, харин, тэдэнд бол боловсролд эзэн суух, нийгмийн цээжинд түр боловч залирч байх ховор мөч болж байна.
Гунигт энэ гурвын гор, гайг монгол л амсаж байна. Багш нар бол бүр их амсаж байна. Тэгэхээр энэ гор, гайн үрийг багш нар л таслахаар эхлээд босно.

Муу үрийг таслахад сайн үр дэлгэрнэ.

Ц.Лувсандорж
2017 оны 12 дугаар сарын 7-ны өдөр

Нийтээр нь ихийг бүү хэл нэгийг ч нэмэх нь буруу

Нийтээр нь ихийг бүү хэл нэгийг ч нэмэх нь буруу

Нийтээр нь нэмэхэд нэгэнд нь ч нэмэгдээгүй юм шиг л байна. Тэгэхээр цалингийн тамын тогоо, чөтгөрийн тойргоос нэг нэгээрээ цуварч гаргах хэрэгтэй юм. Эхлээд гаргах ёстой нийгмийн бүл бол яах аргагүй багш нар мөн. Багш аа нийгмийн дундаж анги давхаргад татаж авчрахад алсуураа түүнээс доор байх нийгмийн бусад анги, давхаргын байдал аяараа дээшилнэ. Эсрэг нь нийтээр тамын тогоондоо, чөтгөрийн тойрогтоо элэгдэж эргэлдэнэ. Яг өнөө өнгөрсөн 27 жил шиг. 

Багшийн цалингаа нэмүүлэх хөдөлгөөн, тэмцлийн мөн чанар эцэстээ нийгэмдээ дундаж давхарга, ангийг бий болгоход чиглэж байгаа юм. Энэ нь ёроолоосоо оройгоо луу түрж жэйжин яажийж эвдэрсэн эвдэрхий элсэн цаг эвгүй нийгмээ ишгүй лонх шиг алтан харьцаатай, хэмнэлтэй, зөв, төв нийгэмд шилжүүлж монголоо хүний чадварт тулгуурласан зөв, төв замд хүргэхэд хөтөлдөг.

Багшийн цалинг бусдаас онцгойлон ялгаж бодитой нэмэх нь ийм ач тустай юм.
Ийм учраас багшийн цалин нэмүүлэх хөдөлгөөн, тэмцлийг улам зохион байгуулалттай болгож, хүчирхэг хос жигүүрийг ургуулж тасралтгүй өрнүүлж онц их хурлын 13 заалтыг биелүүлэхийн төлөө бүх багш нар дор дороо идэвхи, санаачлага, зүтгэлтэй, шантарахгүй ажиллах ёстой.

Учир нь энэ үйл улсаа дэвжүүлж, түмнээ жаргаах, нийгмээ цэгцлэх их үйлсийн эх юм.

Ц. Лувсандорж
2017 оны 12 дугаар сарын 5-ны өдөр

Энэ засгийн мангар шийдэл

Энэ засгийн мангар шийдэл

Сонгууль бодоод бүх хүнд 300000 төгрөгийн тарааж байгаа нь буруу юм. Энэ шийдэл манай улсын засгийн марзан сэтгэлгээний гай мангар шийдэл юм.
Багшийн цалин нэмүүлэх хөдөлгөөний өнгийг ухаарч уг нь багшийн цалинг 1,6 сая хүргэж улсаа аварч, нийгмээ төв, зөв замд хөтлөх сайхан түүхэн боломж тэдэнд байв. Гэвч тэд тэгсэнгүй. Сурсан зангаараа 192000 албан хаагчдад гурван зуун мянгыг хавтгайруулж халамж болгов. Уг нь 192000 биш харин 35000 багшийн цалин нэмэхэд инфляцад нөлөөлөл байхгүй юм шүү дээ. Тэгэхээр энэ зөв, төв шийдэл болох байв.

Гэвч багшийн тэмцлийн үр дүнг улсаа биш сонгуулиа бодон хавтгайруулсан энэ халамж, яагаав, нөгөө сая төгрөг тараана гэдэг шиг сэтгэлгээр бүх хүнд бэлэн мөнгө утгагүй тарааснаар бүх хүн эргээд л тамын тогоондоо, инфляцийн чөтгөрийн тойрогтоо яг л хэвээрээ эргэлдэж үлдэв. Энэ мангарын гайгаар багш нар бодит орлогогүй онцын өөрчлөлтгүйгээр нөгөө л тогоондоо, нөгөө л тойрогтоо эргэлдэж үлдэв.
МАН-АН 27 жилийн хийрхэлдээ ийм л зүйлийг сайн хийж сурсан юм. Багшийн зөв тэмцлийг тэд ингэж мангар шийдэл болгож хувиргав. Багшийг, ер нь түмэн олонг ингэж их дорд харав, тэр.
Манай улс манангаас салж байж л мандана.
Багш нар л монголоо мандуулна.
Ц.Лувсандорж
2017 оны 12 дугаар сарын 5-ны өдөр

Паадгар эрийн морь харалт хууль болж буй цагт

Паадгар эрийн морь харалт хууль болж буй цагт

Ийм нэгэн бодит тохиолдол саяхан болов.

Хүүхэдтэйгээ явж байтал нэг эр байшингийн булан руу морь харж байснаа бүр даварч бидэнд рүү хараад өмднийхөө цахилгааныг хээв татаж зогсох. Хүүхдүүддээ "Тийшээ битгии хар. Та нар явж бай" гэж хэлээд дургүйд дургүйгээ шууд илэрхийлдэг зангаараа нөгөө эрд хандан "Та чинь яаж байна. Хүүхдийн өмнө ингэж байх нь үлгэргүй хэрэг биш үү. Тэгээд ч энэ нь хууль горимдоо үл нийцэх биз" гэж хэлэв. Гэтэл мань эр "юу ч болоогүй юм шиг хээв нэг байдлаар нэг хоёр алхснаа хууль гэв үү, чи. Ингэж болохыг тэгвэл би маргааш хууль болгоод ирэх үү" гэж их додигор хэлснээ ууртай харж паадгар паадгар алхан холдож билээ. 

Улсаа хуулиар хөтөлнө. Гэхдээ хуулиа лобби нэртэй гууль, гуйланчлал болгож үл болно. Гэвч улсаа дампууртал удирддаг өнөө МАН-АН -ын засаглалын үед юу ч л хууль болж мэднэ. Паадгар эрийн морь харалт хүртэл маргааш хууль болж ирж мэдэх нь дээ. "Паадгар л бол сургуулийн байшингийн булан руу морь харж болно" гэсэн шүү заалт бүр маргааш хууль болоод ирж мэдэх нь дээ. Паадгар эрийн морь харалт хууль болоход эргэлзэх үнэндээ огт хэрэггүй юм, энэ цагт. Учир нь хэрэгжиж буй хуулийн иймэрхүү заалт олон байдаг.

Багш нарт хамаатай нэгэн жишээг энд дурдая.Улс төрчид гэгч сайд нар төрийн алба хаших зууртаа сонгуулийн сурталчилгаагаа татвар төлөгчийн хөрөнгөөр хийж болдог зохицуулалт байхад хөөрхий багш, хэрэв, их хурлын сонгуульд өрсөлдөхөөр бол "сонгуулийн жилийн 1 дүгээр сарын 1-ний өдөр гэхэд багшийн ажлаасаа бүр чөлөөлөгдсөн байна" гэсэн сонгуулийн хуулийн заалт бас залирч явах. "Багшийн ажил хийдэг хүн их хуралд сууж үл болно" гэсэн утгатай л юм л даа, угтаа, энэ нь.

Паадгар эрийн морь харалтын тухай хуулийн дараа удахгүй бас "ядуу хүний хүүхдээр хурдан морь унуулж гэмтээж болно" гэсэн гууль бас гарах юм байгаа биз дээ. Гарчихсан ч билүү?

Хуулиар хөтлөх нь муу арга биш. Яахав, хүн төрөлхтний бодож олсон ганц арга нь юм. Гэхдээ хууль гууль болох цагт тэр эрийн хэлснээр "байшингийн булан руу эрчүүд морь харж болно" гэсэн шүү зүйл лобби гэдгээр хууль болоод байх юм.Тэгэхээр ийм хуулиар хөтлөхөд гуулин замд орж гуйланчлал, доройтолд хүргэж бас мэдэх юм. Яг өнөөгийн монгол шиг хууль гаргасаар л эцэст нь улсаа дампууруулсаар байгаа шиг.

Хуулиар хөтөлнө. Гэхдээ хуулиа гууль болгож үл болно.

Ц.Лувсандорж
2017 оны 12 дугаар сарын 3-ны өдөр

Тэд яг л "pruis" шиг элбэг

Тэд яг л "pruis" шиг элбэг

Манай улсад элдэв цол, зэрэг, цаасаар хуягласан эрдэмтэн гэгчдийн сүрэг бий болоод удаж байна. Бас гавьяатын сүрэг ч бий болсон. Яг л "pruis" шиг.

Эрдэмтний энэ өсөлт ч, гавьяатны тэр элбэгшилт ч эцэстээ бас л ядууралтай холбоотой юм.

Гавьяат, гэхэд, эзэндээ сард зуун таван мянган төгрөг хийж өгдөг байх аа. Эрдэмгүй эрдэмтний цаас нь бас эзэндээ мөнгө хийж өгдөг биз дээ.

Гэвч мянгад оногдох гавьяатаараа ч, эрдэмтнээрээ ч дэлхийд тэргүүлдэг энэ улс өөрөө өрөнд баригдаж дампуурч байдаг. Нөгөө их гавьяа, олон эрдэм яасан юм бол? Худлаа байгаа биз.

Уг нь улс нь дампуурах шахсан, түмэн олон нь ядуурлын гүнд живсэн, нийгэм нь эвдэрхий элсэн цаг шиг эвгүй болсон ийм хэцүү үед эрдмийн чансаа, гавьяаны цэнэ гарч баймаарсан.

Ц.Лувсандорж

2017 оны 12 дугаар сарын 1-ний өдөр

Шударга ёс, ухаалаг нийгмийг бүтээх үнэн зам

Шударга ёс, ухаалаг нийгмийг бүтээх үнэн зам

Математикийг математикийн ихэнх багш нар хүүхдэд хүнд хичээл болгож авсан байдаг. Өөрөө тэгээд хүнд хичээлийн хүндэттэй багш болсон байх нь хаа сайгүй элбэг. Дүнд нь хүүхэд математикийг мангас, математикийн багшийг мангар гэж хэлэх нь энд тэнд их түгээмэл болж. Уг математик ийм биш. Багш ч тийм биш юм.

Математик шинжлэх ухаан биш харин түүнээс хэтэдсэн жам ёсны сургаал тул гайхам. Энэ гайхмын багшлах ухаан, багшлах урлагийг эзэмшсэн багш тэгэхээр үнэхээр гайхам сайхан.

Математикаар хичээллэсэн хүн ухаалаг, даруу төлөв, өөртөө итгэлтэй, шударга болж төлөвшдөг. Үүнд л хүн бүр математикаар бага залуудаа хичээллэхийн үнэн үнэ цэнэ оршдог юм. Дэлхийн ихэнх улс энэ үнэн, үнэ цэнийг их эртнээс таньж барьсан байх.

Математик гайхам, математикийн багш сайхан. Математикийн гайхмыг, математикийн багшийн сайхныг хамтатган бүхэл нийгмээрээ бүхлээр нь бүтэн мэдэх хэрэгтэй, бас мэдрэх шаардлагатай. Ингэсэн цагт тэр улсад шударга ёс гэж орилолдох огт хэрэггүй. Учир нь тэнд иргэдэд математик хэл, бас сэтгэлгээ, мөн арга болсон байдаг. Ухаалаг иргэдтэй шударга нийгэм "шударга байцгаая, шударга байцгааяа" гэж элдэвлэж хийрхэгдэж бус харин математикаар үйл явцаараа хийгдэж бүтээгддэг юм. Энэ нь жам ёс мөн.

Математик үгүйрсэн газар харин мангарууд л байдаг. Тийм улсыг математик биш мангар удирдана. Хамгийн аймаар нь тэнд мангар бүр үнэ цэнэ болдог гээч.

Нийгэмд шударга ёсыг үнэ цэнэ, соёл болгоё гэвэл тэнд мангарыг бус харин математикийг хэл, сэтгэлгээ, арга, үнэ цэнэ, соёл болох хэрэгтэй юм. Шударга ёс, ухаалаг нийгмийг бүтээхийн үнэн нь ийм л юм. Зам нь энэ л мөн.

Жич: Энэ талаар энэхүү ярилцлага нийтэд ойлгомжтой байдлаар хэлэх гэж оролдсон юм.

http://mglradio.com/home/mglradiocontent/301561

Ц.Лувсандорж

2017 оны 11 дүгээр сарын 30-ны өдөр

photo

Багш нар л монголоо аварна. Монголоо гоёно

Багш нар л монголоо аварна. Монголоо гоёно.

Багш бидний нэг, цул, бүхэл болж нэгдсэн язгуур эрх ашгийнхаа төлөө тэмцсэн 3 сарын тэмцэл нь их үйлсийн зүгээр л эхлэл, оршил төдий юм.Түүний өрнөл их уртад, бас хурц байх болно. Үр дүн их, том, гэгээн, тунгалаг байх болно.
Их үйлсийн төлөөх бидний үнэн тэмцэл их уртад өрнөнө. Алтан харьцаа, аятай, хөгтэй үргэлжилнэ. Дүнд ёроолоосоо орой руу жээжийн еэжийж эвдэрсэн элсэн цаг эвгүй энэ нийгмээ хүний чадварт тулгуурласан төв, зөв нийгэм, эрүүл монгол болохын төлөө их үйлсийг бүтээнэ, хийнэ.

Онц их хурлын 13 зорилт бүхий тогтоолыг үе шаттай хэрэгжүүлнэ (http://bagshbagshdaatusalya.blogspot.com гэсэн блогт орж багш бүр хурлын тогтоолыг уншиж сургууль бүрийнхээ мэдээллийн самбараар бусад түгээх хэрэгтэй).
Эхлээд багшийн цалинг 1,6 сая төгрөгт хүргэнэ. Эцэст нь түүнийг багшийн ажлын хөлсний дэлхийн нийтийн нийтлэг жишиг 3500$ болгоно.Багшийн тэтгэврийн насны доод хэмжээг эрэгтэй 55, эмэгтэй 50 болгоно.

Бидний оршил тэмцлийн үр хэлэлцээрийн дүнгийн мөнгөн илэрхийллийг тусгасан засгийн газрын тогтоол ч юм уу, ямар нэгэн нэг баримт бичиг гарна (Энэ баримт бичгийн утга зөвхөн 2017, 2018, 2019 онд л хамаатай юм). Бусад заалтуудыг бид их тэмцлээрээ бий болгоно. Багшдаа багшдаа тусална. Багш л багш мэргэжлээ аварна. Энэ нь угтаа ардчилал юм. Дүр эсгэсэн бус харин үнэн ардчилал ард тань биш харин гарт тань бий.

Тэмцэл өрнөнө. Өрнөхдөө утгатай, бэлтгэлтэй, уртад өрнөнө. Түр дүрэлзэх галын дөл шиг хурц, мөнхөд бадамлан гэрэлтэх зул шиг уртад гийгүүлж урт үргэлжилнэ, хурц бадамлана.
Багш бид нар үүнд харин өөрөө өөрсдийгөө бэлтгэж байх ёстой юм. МБҮЭ байгуулах болох хэрэгтэй. ҮЭ-ийн хуулиар тэтгэгдсэн,багшийн нэгдлээр хүчлэгдсэн их тэмцлийг багшийн мэргэжлээ шавраас татаж гаргах, аль ч цагийн багшийг ядуурлаас салгах, монголоо эвдэрсэн элсэн цаг биш харин ишгүй лонх шиг алтан харьцаатай, аятай, хөгтэй, хэвтэй зөв, төв нийгэмд хүргэхийн төлөө түр дүрэлзэн асах галын түр дөл шиг тун хурц, мөнх бадамлах зулын гол шиг нь нэн тэсвэртэй, гал нь шиг гэрэлтэй урт тэмцлийг хийнэ. Ийм тэмцлээр багш нар бид монголоо аварна. Монголоо гоёно.

Багш нар л  монголоо гоёно, монголоо аварна,

Ц.Лувсандорж
2017 оны 11 дүгээр сарын 23-ны өдөр

Бидний доройтол сэтгэлгээндээ бий

Бидний доройтол сэтгэлгээндээ бий

Хийрхлийн хийрхлээр өвчилж одон медалиар донтсон их доройтлын үеийн болхи үйлийн нэг энэ утгагүй олон одон медаль мөн. Энэ бас нэгдүгээрт хэлэх үндэсний доройтол, сэтгэлгээний доройтол мөн.

Хоёрдугаарт. Урлаг спорт хоёроор улс орон хөгждөггүй юм. Энэ бас үнэн юм.

Олимпийн аваргагүй атлаа эв нэгдэлтэй, олигтой хөгжчихсөн олон улс байж л байна.

Иймэрхүү зүйл хувийн хүний сонголт болохоос улс орны асуудал биш шүү дээ. Улсад, харин ч, урлаг, спорт хоёр нэмэр болохоосоо илүү нэрмээс болж байдаг юм шүү дээ.

Иймд цаашид элдэв одон, медаль, шагналаас улс орноороо татгалзаж, тэдгээрийг хийхэд гаргадаг зардлыг хэмнэж, түүгээр нь бүтээгдэхүүнээ хоёр хөршдөө гардаг ганцхан үйлдвэр энэ улсад барих хэрэгтэй юм.

Энэ үйлдвэрийг төрийн менежментээр бүтээж монгол хүн бүр хувь эзэмшиж, монгол хүн бүр сурталчилна. Энд элдэв эрх чөлөөг гэж орилолдох хэрэггүй. Энд чөлөөт зах зээлийн хуулийг зөрччихлөө гээд жагсах хэрэгггүй. Энд төр оролцоод болохгүй байна гэж хашгарилдах хэрэггүй. Энд төр муу менежер гэх эрэг элдэв үеэ өнгөрөөсөн оноллорхуу юм ярьж үглэж зогсох хэрэггүй. Зүгээр л хийгээд үзүүлчихнэ.

Тэгвэл хүн бүр ажилтай, албатай, амьдралтай болж хэн нэгнээр хүчээр бахархах гэж; хөлстэй бөх, хурдан мориор омогшчихлоо гэж явах биш харин өөрөө өөртөө эзэн, бахархал болж энэ насыг утгатай, бас улсдаа нэмэртэй өнгөрөөж чадах юм.

Бидний алдаа, доройтол сэтгэлгээндээ бий. Сэтгэлгээгээ зөв, төв болго. Тэгээд хийрхэх биш харин хий.

Ц.Лувсандорж

2017 оны 11 дүгээр сарын 20-ны өдөр

БАГШИЙН ТЭМЦЛИЙН БОДИТ ГАНЦХАН ГАНГАН БОЛОМЖ

БАГШИЙН ТЭМЦЛИЙН БОДИТ ГАНЦХАН ГАНГАН БОЛОМЖ 

Монголын Багш нарын Үйлдвэрчний Эвлэл (МБҮЭ)-тэй болох. Энэ нь  монголын багш нарын цалингаа нэмүүлэх гэдгээр хураангуйлагдсан язгуур олон эрх ашгаа хамгаалах чин хүсэл, язгуур сонирхолын дор нэгдэн тэмцсэн  энэ амьд тэмцэл, хөдөлгөөнийг цаашид утгатай өрнүүлэх бодит ганцхан ганган боломж мөн.  Үүнээс бусад байж болох бүх хувилбар боломж нь түүнээс их дор, дорд, түр  юм.  Түр хороо хүртэл өөрөө түр юм. Тэгэхээр тэр бүх бусад нь ганган ганц ч биш,  бодит ганц  ч нь бус юм.  МБҮЭ болох нь, харин, бодит ганц нь, ганган ганц нь мөн. 

Монголын багш нарын цалингаа нэмүүлэх язгуур эрх ашгийнхаа дор өөрөөрөө өндийж нэг, цул, бүхэл болон нэгдэж  гудамжинд гурван сар тэмцсэн, ордны хэлэлцээр хүрсэн энэ тэмцэл, хөдөлгөөн нь ирээдүйд сургамжтай, одоод харуусалтай,  бас хэмжигдэх, үл хэмжигдэх их үр өгөөжтэй, үр дүнтэй, түүх болон үлдэх нийгмийн нэгэн түүхэн үзэгдэл байв.  

Тэмцлийн бүх хэлбэрийг ашиглан тэмцэж, эцэст нь  ордны хэлэлцээр орж, дунд нь багш нарын цалин нэмүүлэх түр хороог төлөөлж хэлэлцээрийн ажлын хэсэгт орсон нөхдийн санаатай гэмээр санамсаргүй, санамсаргүй гэмээр санаатай алдаа, туршлагатай гэмээр туршлагагүй,туршлагагүй гэмээр туршлага, ухааралтай ухааралгүй, ухааралгүй ухаарал, бас зөрүүд байдал, ганцаарчилсан тоглолт  зэргээс үүдэн түр хороо бүх багш нарыг төлөөлөх өөрөө бий болгосон бодит  чадамжаа өөрсдөө үгүй хийсэн нь өнгөрсөн өдрүүдийн, өнгөрсөн тэмцлийн хамгийн харамсалтай үйл нь байв. Одоо харуусах энэ алдаа ирээдүй суралцах нэгэн хичээл болж байгаагаараа,гэвч, бас сургамжтай.

Монголын багш нарын өөрсдийнхөө язгуур эрх ашгийн төлөө нэгдсэн энэ тэмцэл, хөдөлгөөний салхи доороо их идэвхитэй, эрчтэй, амьд, өрнөлтэй байгаа нь мэдрэгдэж байгаа юм. Гэвч энэ тэмцэл, хөдөлгөөнийг дээр нь зохицуулж удирдах бодит чадамжтай субьект одоогоор алга.  Түр хороо засаг төр, нийгмийн бүлгүүдтэй хэлэлцээрт орохоос өмнөх шигээ багш нарыг төлөөлөх бодит чадамжтай гэдгээ тэдэнд дахин нотлохын тулд өмнөх шигээ том том акц  (үйл, үйл ажиллагаа)-ийг дахин  хийж үзүүлэх хэрэгтэй болно. Энэ нь одоо цаг хугацаа, багшийн болон нийгмийн сэтгэл зүй хувьд бараг боломжгүй юм.  Тэгэхээр энэ түр хороо ингээд түүх болж үлдэхээр болчихоод байгаа юм, зарчмын хувьд.  Ерөөсөө, түр хороо үүсэл, хөгжил, нэрийн хувьд ч түр л юм. Тэр өөрсдийнхөө язгуур эрх ашгийг өөрсдөө хамгаалахаар багш нарын өөрөөрөө өндийсөн үнэн тэмцлийг удирдан чиглүүлэх түүхэн нөхцөл, зайлшгүй шаардлагаас бий болж үүссэн нэр шигээ түр бүтэц, түр субьект юм.  Тэгэхээр түр хороо түр дүрэлзсэн галын дөл болж түүх болж үлдэх нь өөрөө жам юм. 

Тэгэхээр багш нарын энэ бодит амьд тэмцэл, хөдөлгөөнийг өөр ямар субьект удирдах, хөтлөх боломжтой вэ?

Зарчмын хувьд түр хороо шиг атлаа өөр нэртэй “шинэ бүр хороо” байгуулж болно. Ингэж байгуулагдсан энэ шинэ бүр хороо амьд биш харин хэлбэрийн шинжтэй л байх юм.  Гэсэн атлаа өмнөх түр хорооны давж туулсан “хууль бус”, “элдэв зорилго, сонирхолтой самууруулагчид, тагнуулчид, бутаргагчид, ашиг хонжоо хөөцөлдөгчөөс түүнийг хамгаалах” зэрэг бүх бэрхшээл, сорилыг тэр туулах ёстой болно. “Түр хороо хууль бус, түр хорооны бичиг тамга тэмдэггүй учир албан бичиг биш. Үүнийг хэн ч үйлдэж болно...” гэх зэрэг шүүмжлэл, бэрхшээлийг даван туулахын тулд бий болох бүр гэх шинэ хороо нь өмнөх түр хорооны байгуулсан “Багш багшдаа тусалъя” монголын багш нарын нэгдэл шиг бас нэг төрийн бус байгууллага байгуулах шаардлагатай болох жишээтэй юм.   Төрийн бус байгууллага нь эцэстээ ийм тэмцлийг удирдахаар бүтээгдсэн бүтэц биш юм. Учир нь түүнд ҮЭ-ийн хууль үйлчилдэггүй. Тэгэхээр тэр тэмцлийн хурц хэлбэр болох нийтийн ажлын хаялтыг зохион байгуулах хуулийн субьект болж чаддаггүй.  Ийм учраас, багшаар овоглосон Монголын Багш нарын холбоо, Залуу багш нарын холбоо, Ахмадын багш нарын холбоо, Эмэгтэй багш нарын холбоо,Эрэгтэй Багш нарын холбоо гэх  мэт яаж ч нэрлэж болох багшийнх гэх түмэн холбоо багш нарыг буруугаар ашигладаг боловч тэдний эрх ашгийг хамгаалах талаар юу ч хийж чаддаггүй юм.  Тэгэхээр манай улсад ийм холбоод нэр төдий зүйл, нэг нөхрийн  өмч төдий зүйл болсон байх.  Иймд түр хороог төгсөхөд төрөх шинэ бүр хороо нь хуучин түр хорооны замаар замнаж, төрөөд л төгсөх жам бий, зам байна.  Тэгэхээр энэ нь эцэстээ, эвгүй, үр ашиггүй, өнгөрснөөс суралцаагүй бас нэгэн гуниг, бас нэгэн түүхийн хичээл,  утгагүй нэгэн хувилбар байх юм.  

Математикийн хувьд бас нэг өөр ийм нэгэн хувилбар байна. Боловсрол, шинжлэх ухааны үйлдвэрчний эвлэлд “саяын утгагүй ажил хаялтаар түүнд “дурласан шигээ, хайрласан шигээ хайр” зарлаж, түүнд багш нарыг удирдан төлөөлөх эрхийг үг дуугүй өгч болно. Гэвч багш нарыг багш бус хүний төлөө “шалны алчуур шиг буруу ашиглаад ядууруулж ирсэн байдаг өнөөх шар ҮЭ-ийн зан гэнэт ихээр өөрчлөгдөнө” гэж итгэх нь  “чоныг  гэнэт хонь болно” гэж итгэхтэй утга лугаа л юм.  Тэгэхээр татварыг тань авч эцэст нь  буруугаар тэмцэлд ашиглан ядууруулж үлдээдэг өнөөх  “чонон” ҮЭ-г доороо амьд идэвхитэй өрнөж байгаа багш нарын тэмцэл, хөдөлгөөнийг багшийн төлөө удирдах субьект болгон үзэх, итгэх нь математик боломж боловч ёстой болохгүй хувилбар нь юм. Нэн тааруу, тун муу боломж мөн.   27 жил баллуулсан шигээ ирэх олон жил баллуурдуулж мэдэх аймаар хувилбар бол энэ бас мөн. 

Тэгэхээр одоо яах вэ?

Тэгэхээр одоо багш нар Монголын Багш нарын ҮЭ  (МБҮЭ)–тэй болох ёстой. Энэ л багш нарын өөрөө өөрөөрөө өндийсөн энэ амьд тэмцэл, хөдөлгөөнийг цаашид утгатай, амьд, үр өгөөжтэй уртад өрнүүлэх ганцхан бодит ганган боломж юм.  Багш нарын ийм ҮЭ-г бүтээх хоёр л арга байна, одоо. 

Нэг нь энэ. Одоо хүртэл татвараа төлж ирсэн, тэжээж явсан нөгөө “шар”-ласан гэх өнөөх Боловсрол, шинжлэх ухааны энэ ҮЭ –г Монголын багш нарын ҮЭ болгон хувирга.

Үүний хийх арга их энгийн. Нэгж сургууль бүр дээрээ одоогийн ҮЭ-ийн хороогоо хуралдуулж  дүрмээрээ нэрээ “багшийн” гэж өөрчилж, мэдэгдээд, их хурлаа зарлан хуралдуулна. Их хурлаараа  “Боловсрол, шинжлэх ухааны” гэсэн энэ эзэн биегүйгээр зальтай нэрлэсэн шар ҮЭ-г  үйлчлэх тодорхой эзэн, биетэй болгож “Монголын Багш нарын ҮЭ” болгож нэрлэнэ. Тэгэхэд түүний бүх өмч хөрөнгийн хүч, боломж бололцоо, данс, байр сав нь багш нарын шинэ ҮЭ-д шууд шилжинэ.  Ингэж амь орох МБҮЭ нь багш ерөнхийлөгчтэй болж, багшийн төлөө ҮЭ-ийн хуулиар хамгаалуулж ажиллах сайхан ганган боломж түүнд бий болно.  Түр хороог дарамталдаг “Хууль бус” гэх энэ тэрээ дарамтууд үгүй байна. ҮЭ-ийн хуулиар тэтгүүлж багш нарынхаа язгуур эрх ашгийг чин үнэн, чин сэтгэл, үнэн зүтгэлээр хамгаалах хуулийн боломж бий болно. Бас элдэв самууруулагчид, тагнуулчид, ашиг хонжоо хайгчид орж гарах боломж нь их хомс болно. Түр биш харин бүр, бүтэцтэй, хуультай байгууллага юм чинь. Энэ нь өөрөө өөрийнхөө төлөө өөрөөрөө өндийсөн багш нарын энэ тэмцлийг  хуулиар тэтгэн, үнэн нэгдлээр хүчлэн өрнүүлэх хамгийн сайн хувилбар, хамгийн сайн боломж мөн.  

Нөгөө нь ийм юм. Монголын Багш нарын ҮЭ-холбоог шинээр үндэсний түвшинд үйл ажиллагаа явуулах дүрэмтэйгээр шинээр байгуул. Энэ бол боломжтой. Гэвч өмч, хөрөнгийн хийгээд дагах салбар хороог бий болгох гээд их ажил өрнүүлэхийг шаардана. Иймд энэ нь цаг хугацаа шаардах хувилбар юм.  Гэхдээ боломжгүй боломж биш юм.

МБҮЭ -тэй болох нь Монголын багш нар багш мэргэжлийн үнэлэмжийг шударгаар бодитой цэнэлүүлэх,  багшийг нийгмийн анги, давхаргын байх ёстой төв, зөв байранд байлгахын төлөөх амьд, цахим мэт хурдтай, хас мэт эрчтэй, нэг, цул, бүхэл болж чаддагаараа нийгмийн хамгийн хүчирхэг “арми”-ийг хуулийн хүрээнд л удирдах, төлөөлөх  хамгийн зөв, төв арга зам мөн. Энэ нь дээрээ төлөөлөн удирдах субьектгүй авч доороо амьд эрчтэй байгаа багш нарын энэ түүхэн нэгдэл, тэмцлийг урт хугацаанд утгатай, эрчтэй, өгөөжтэй өрнүүлэх ганцхан бодит ганган боломж бас мөн. 

Багшийн хөгжлийн энэ ганц, ганган боломжийг бодитой байдал болгох нь эргээд, эцэстээ нартад ганцхан, нандин багш мэргэжлээ шавраас татаж гаргах, багшийг нийгмийн ёроолоос  өндийлгөн өөд татаж нийгмийн төвд авчрах,  багшийг цалингийн тамын тогоо, инфляцийн чөтгөрийн тойргоос бүрмөсөн ангижруулах,  ёроолоосоо орой луугаа шахаж жээжийн эвдэрсэн элсэн цаг шиг эвгүй бүтэцтэй нийгмээ ишгүй лонх шиг алтан харьцаатай, аятай, хөгтэй нийгэм болгон монголоо хүний чадварт тулгуурласан зөв,төв хөгжилд хөтлөх, монголоо гоёх ганц ганган  боломж бас мөн.  

Ц.Лувсандорж

2017 оны 11 дүгээр сарын 15-ны өдөр 

БАГШИЙН ТЭМЦЛИЙН БОДИТ ГАНЦХАН ГАНГАН БОЛОМЖ

БАГШИЙН ТЭМЦЛИЙН БОДИТ ГАНЦХАН ГАНГАН БОЛОМЖ

Монголын Багш нарын Үйлдвэрчний Эвлэл (МБҮЭ)-тэй болох. Энэ нь  монголын багш нарын цалингаа нэмүүлэх гэдгээр хураангуйлагдсан язгуур олон эрх ашгаа хамгаалах чин хүсэл, язгуур сонирхолын дор нэгдэн тэмцсэн  энэ амьд тэмцэл, хөдөлгөөнийг цаашид утгатай өрнүүлэх бодит ганцхан ганган боломж мөн.  Үүнээс бусад байж болох бүх хувилбар боломж нь түүнээс их дор, дорд, түр  юм.  Түр хороо хүртэл өөрөө түр юм. Тэгэхээр тэр бүх бусад нь ганган ганц ч биш,  бодит ганц  ч нь бус юм.  МБҮЭ болох нь, харин, бодит ганц нь, ганган ганц нь мөн. 

Монголын багш нарын цалингаа нэмүүлэх язгуур эрх ашгийнхаа дор өөрөөрөө өндийж нэг, цул, бүхэл болон нэгдэж  гудамжинд гурван сар тэмцсэн, ордны хэлэлцээр хүрсэн энэ тэмцэл, хөдөлгөөн нь ирээдүйд сургамжтай, одоод харуусалтай,  бас хэмжигдэх, үл хэмжигдэх их үр өгөөжтэй, үр дүнтэй, түүх болон үлдэх нийгмийн нэгэн түүхэн үзэгдэл байв.  

Тэмцлийн бүх хэлбэрийг ашиглан тэмцэж, эцэст нь  ордны хэлэлцээр орж, дунд нь багш нарын цалин нэмүүлэх түр хороог төлөөлж хэлэлцээрийн ажлын хэсэгт орсон нөхдийн санаатай гэмээр санамсаргүй, санамсаргүй гэмээр санаатай алдаа, туршлагатай гэмээр туршлагагүй,туршлагагүй гэмээр туршлага, ухааралтай ухааралгүй, ухааралгүй ухаарал, бас зөрүүд байдал, ганцаарчилсан тоглолт  зэргээс үүдэн түр хороо бүх багш нарыг төлөөлөх өөрөө бий болгосон бодит  чадамжаа өөрсдөө үгүй хийсэн нь өнгөрсөн өдрүүдийн, өнгөрсөн тэмцлийн хамгийн харамсалтай үйл нь байв. Одоо харуусах энэ алдаа ирээдүй суралцах нэгэн хичээл болж байгаагаараа,гэвч, бас сургамжтай.

Монголын багш нарын өөрсдийнхөө язгуур эрх ашгийн төлөө нэгдсэн энэ тэмцэл, хөдөлгөөний салхи доороо их идэвхитэй, эрчтэй, амьд, өрнөлтэй байгаа нь мэдрэгдэж байгаа юм. Гэвч энэ тэмцэл, хөдөлгөөнийг дээр нь зохицуулж удирдах бодит чадамжтай субьект одоогоор алга.  Түр хороо засаг төр, нийгмийн бүлгүүдтэй хэлэлцээрт орохоос өмнөх шигээ багш нарыг төлөөлөх бодит чадамжтай гэдгээ тэдэнд дахин нотлохын тулд өмнөх шигээ том том акц  (үйл, үйл ажиллагаа)-ийг дахин  хийж үзүүлэх хэрэгтэй болно. Энэ нь одоо цаг хугацаа, багшийн болон нийгмийн сэтгэл зүй хувьд бараг боломжгүй юм.  Тэгэхээр энэ түр хороо ингээд түүх болж үлдэхээр болчихоод байгаа юм, зарчмын хувьд.  Ерөөсөө, түр хороо үүсэл, хөгжил, нэрийн хувьд ч түр л юм. Тэр өөрсдийнхөө язгуур эрх ашгийг өөрсдөө хамгаалахаар багш нарын өөрөөрөө өндийсөн үнэн тэмцлийг удирдан чиглүүлэх түүхэн нөхцөл, зайлшгүй шаардлагаас бий болж үүссэн нэр шигээ түр бүтэц, түр субьект юм.  Тэгэхээр түр хороо түр дүрэлзсэн галын дөл болж түүх болж үлдэх нь өөрөө жам юм. 

Тэгэхээр багш нарын энэ бодит амьд тэмцэл, хөдөлгөөнийг өөр ямар субьект удирдах, хөтлөх боломжтой вэ?

Зарчмын хувьд түр хороо шиг атлаа өөр нэртэй “шинэ бүр хороо” байгуулж болно. Ингэж байгуулагдсан энэ шинэ бүр хороо амьд биш харин хэлбэрийн шинжтэй л байх юм.  Гэсэн атлаа өмнөх түр хорооны давж туулсан “хууль бус”, “элдэв зорилго, сонирхолтой самууруулагчид, тагнуулчид, бутаргагчид, ашиг хонжоо хөөцөлдөгчөөс түүнийг хамгаалах” зэрэг бүх бэрхшээл, сорилыг тэр туулах ёстой болно. “Түр хороо хууль бус, түр хорооны бичиг тамга тэмдэггүй учир албан бичиг биш. Үүнийг хэн ч үйлдэж болно...” гэх зэрэг шүүмжлэл, бэрхшээлийг даван туулахын тулд бий болох бүр гэх шинэ хороо нь өмнөх түр хорооны байгуулсан “Багш багшдаа тусалъя” монголын багш нарын нэгдэл шиг бас нэг төрийн бус байгууллага байгуулах шаардлагатай болох жишээтэй юм.   Төрийн бус байгууллага нь эцэстээ ийм тэмцлийг удирдахаар бүтээгдсэн бүтэц биш юм. Учир нь түүнд ҮЭ-ийн хууль үйлчилдэггүй. Тэгэхээр тэр тэмцлийн хурц хэлбэр болох нийтийн ажлын хаялтыг зохион байгуулах хуулийн субьект болж чаддаггүй.  Ийм учраас, багшаар овоглосон Монголын Багш нарын холбоо, Залуу багш нарын холбоо, Ахмадын багш нарын холбоо, Эмэгтэй багш нарын холбоо,Эрэгтэй Багш нарын холбоо гэх  мэт яаж ч нэрлэж болох багшийнх гэх түмэн холбоо багш нарыг буруугаар ашигладаг боловч тэдний эрх ашгийг хамгаалах талаар юу ч хийж чаддаггүй юм.  Тэгэхээр манай улсад ийм холбоод нэр төдий зүйл, нэг нөхрийн  өмч төдий зүйл болсон байх.  Иймд түр хороог төгсөхөд төрөх шинэ бүр хороо нь хуучин түр хорооны замаар замнаж, төрөөд л төгсөх жам бий, зам байна.  Тэгэхээр энэ нь эцэстээ, эвгүй, үр ашиггүй, өнгөрснөөс суралцаагүй бас нэгэн гуниг, бас нэгэн түүхийн хичээл,  утгагүй нэгэн хувилбар байх юм.  

Математикийн хувьд бас нэг өөр ийм нэгэн хувилбар байна. Боловсрол, шинжлэх ухааны үйлдвэрчний эвлэлд “саяын утгагүй ажил хаялтаар түүнд “дурласан шигээ, хайрласан шигээ хайр” зарлаж, түүнд багш нарыг удирдан төлөөлөх эрхийг үг дуугүй өгч болно. Гэвч багш нарыг багш бус хүний төлөө “шалны алчуур шиг буруу ашиглаад ядууруулж ирсэн байдаг өнөөх шар ҮЭ-ийн зан гэнэт ихээр өөрчлөгдөнө” гэж итгэх нь  “чоныг  гэнэт хонь болно” гэж итгэхтэй утга лугаа л юм.  Тэгэхээр татварыг тань авч эцэст нь  буруугаар тэмцэлд ашиглан ядууруулж үлдээдэг өнөөх  “чонон” ҮЭ-г доороо амьд идэвхитэй өрнөж байгаа багш нарын тэмцэл, хөдөлгөөнийг багшийн төлөө удирдах субьект болгон үзэх, итгэх нь математик боломж боловч ёстой болохгүй хувилбар нь юм. Нэн тааруу, тун муу боломж мөн.   27 жил баллуулсан шигээ ирэх олон жил баллуурдуулж мэдэх аймаар хувилбар бол энэ бас мөн. 

Тэгэхээр одоо яах вэ?

Тэгэхээр одоо багш нар Монголын Багш нарын ҮЭ  (МБҮЭ)–тэй болох ёстой. Энэ л багш нарын өөрөө өөрөөрөө өндийсөн энэ амьд тэмцэл, хөдөлгөөнийг цаашид утгатай, амьд, үр өгөөжтэй уртад өрнүүлэх ганцхан бодит ганган боломж юм.  Багш нарын ийм ҮЭ-г бүтээх хоёр л арга байна, одоо. 

Нэг нь энэ. Одоо хүртэл татвараа төлж ирсэн, тэжээж явсан нөгөө “шар”-ласан гэх өнөөх Боловсрол, шинжлэх ухааны энэ ҮЭ –г Монголын багш нарын ҮЭ болгон хувирга.

Үүний хийх арга их энгийн. Нэгж сургууль бүр дээрээ одоогийн ҮЭ-ийн хороогоо хуралдуулж  дүрмээрээ нэрээ “багшийн” гэж өөрчилж, мэдэгдээд, их хурлаа зарлан хуралдуулна. Их хурлаараа  “Боловсрол, шинжлэх ухааны” гэсэн энэ эзэн биегүйгээр зальтай нэрлэсэн шар ҮЭ-г  үйлчлэх тодорхой эзэн, биетэй болгож “Монголын Багш нарын ҮЭ” болгож нэрлэнэ. Тэгэхэд түүний бүх өмч хөрөнгийн хүч, боломж бололцоо, данс, байр сав нь багш нарын шинэ ҮЭ-д шууд шилжинэ.  Ингэж амь орох МБҮЭ нь багш ерөнхийлөгчтэй болж, багшийн төлөө ҮЭ-ийн хуулиар хамгаалуулж ажиллах сайхан ганган боломж түүнд бий болно.  Түр хороог дарамталдаг “Хууль бус” гэх энэ тэрээ дарамтууд үгүй байна. ҮЭ-ийн хуулиар тэтгүүлж багш нарынхаа язгуур эрх ашгийг чин үнэн, чин сэтгэл, үнэн зүтгэлээр хамгаалах хуулийн боломж бий болно. Бас элдэв самууруулагчид, тагнуулчид, ашиг хонжоо хайгчид орж гарах боломж нь их хомс болно. Түр биш харин бүр, бүтэцтэй, хуультай байгууллага юм чинь. Энэ нь өөрөө өөрийнхөө төлөө өөрөөрөө өндийсөн багш нарын энэ тэмцлийг  хуулиар тэтгэн, үнэн нэгдлээр хүчлэн өрнүүлэх хамгийн сайн хувилбар, хамгийн сайн боломж мөн.  

Нөгөө нь ийм юм. Монголын Багш нарын ҮЭ-холбоог шинээр үндэсний түвшинд үйл ажиллагаа явуулах дүрэмтэйгээр шинээр байгуул. Энэ бол боломжтой. Гэвч өмч, хөрөнгийн хийгээд дагах салбар хороог бий болгох гээд их ажил өрнүүлэхийг шаардана. Иймд энэ нь цаг хугацаа шаардах хувилбар юм.  Гэхдээ боломжгүй боломж биш юм.

МБҮЭ -тэй болох нь Монголын багш нар багш мэргэжлийн үнэлэмжийг шударгаар бодитой цэнэлүүлэх,  багшийг нийгмийн анги, давхаргын байх ёстой төв, зөв байранд байлгахын төлөөх амьд, цахим мэт хурдтай, хас мэт эрчтэй, нэг, цул, бүхэл болж чаддагаараа нийгмийн хамгийн хүчирхэг “арми”-ийг хуулийн хүрээнд л удирдах, төлөөлөх  хамгийн зөв, төв арга зам мөн. Энэ нь дээрээ төлөөлөн удирдах субьектгүй авч доороо амьд эрчтэй байгаа багш нарын энэ түүхэн нэгдэл, тэмцлийг урт хугацаанд утгатай, эрчтэй, өгөөжтэй өрнүүлэх ганцхан бодит ганган боломж бас мөн. 

Багшийн хөгжлийн энэ ганц, ганган боломжийг бодитой байдал болгох нь эргээд, эцэстээ нартад ганцхан, нандин багш мэргэжлээ шавраас татаж гаргах, багшийг нийгмийн ёроолоос  өндийлгөн өөд татаж нийгмийн төвд авчрах,  багшийг цалингийн тамын тогоо, инфляцийн чөтгөрийн тойргоос бүрмөсөн ангижруулах,  ёроолоосоо орой луугаа шахаж жээжийн эвдэрсэн элсэн цаг шиг эвгүй бүтэцтэй нийгмээ ишгүй лонх шиг алтан харьцаатай, аятай, хөгтэй нийгэм болгон монголоо хүний чадварт тулгуурласан зөв,төв хөгжилд хөтлөх, монголоо гоёх ганц ганган  боломж бас мөн.  

Ц.Лувсандорж

2017 оны 11 дүгээр сарын 15-ны өдөр 

Ойрын орлогодоо ч, холын зорилгодоо ч холч л бай л даа

Ойрын орлогодоо ч, холын зорилгодоо ч холч л бай л даа
Хэлэлцээр гэдэг нь хоёр тал хоёр тийш хараад хөшиж зогсохыг хэлэхгүй. Харин талууд санал, үндэслэлээ хэлж, байгаа бодит байдлаа үнэн бодитой үнэлж харилцан буулт хийж зөвшилцөл, тохиролцоонд хүрэхийг л хэлэлцээр гэнэ.
Багш нарын цалин нэмүүлэх түр хороо удирдаж чиглүүлж ирсэн хугацаагүй ажил хаялтаа зогсоож засгийн газрын төлөөлөл болсон гурван яамтай хэлэлцээр хийж байна. Хэлэлцээрийн үр дүнд талууд гарын үсэг зурж баталгаажуулсан баримт бичиг гардаг. Ингэснээр хэлэлцээр өндөрлөдөг юм.
Ийм бичигт хүрэхийн тулд талууд ажилласаар л, ярилцсаар л, уулзсаар л, уурлалцаар л, уралцсаар л байна. Харилцан буулт хийх дээр түр хороо ч дотроо түнтэлцэх явдал хааяа хааяа гарч ч байна. Ойлголцлол, зөвшилцөл ч хүрэх уг нь их амархан. Гэвч бас их амаргүй. Учир нь давагдашгүй хүчин зүйл байдаг шиг тооцох үзэх ёстой хүчин зүйл, нөхцөл байдал гэж бас байна аа.
Багшийн цалин нэмүүлэх түр хороо багш бидэнд тулгарч буй бүх асуудлыг биш харин бүх асуудлын шийдлийн язгуур үндэс болсон дор дурдсан дөрвөн зүйл шаардлагыг л тавьж дөрвөн түмэн багшийнхаа нэгдэлд тулгуурлаж гурван сар гудамжинд ч, ордон ч тэмцэж ирлээ.
1. 2017 онд багшийн үндсэн цалинг 50 хувиар нэмэх,
2. 2018 онд багшийн үндсэн цалинг 50 хувиар нэмэх,
3. 2019 онд нэмэгдсэн цалинг үндсэн цалин болгосон багшийн цалингийн шинэ шатлал, сүлжээг хэрэгжүүлэх (Ингэснээр багшийн үндсэн цалингийн доод хэмжээ нэг сая зургаан зуун мянган (1.6 сая) төгрөгт хүрсэн байх юм)
4. 2017 оны 10 дугаарс сарын 5-ны өдөр хуралдсан Монголын багш нарын онц их хурлын тогтоолыг хэрэгжүүлэхэд хамтран ажиллах
Талуудын төлөөлөл бүхий хэлэлцээрийн ажлын хэсэг өнгөрсөн арав гаруй хоногт маш сайн ажиллаж хэлэлцээрээс гарах баримт бичгийн үндэслэлийг гаргасан байна. Энэ үндэслэлд үндэслэн хэлэлцээрийн баримт бичиг гарах юм.
Энэ үндэслэлээс харахад хэлэлцээрийн баримт бичигт түр хорооны тавьж буй дээрх дөрвөн шаардлагын гурав нь үндсэндээ зохих байдлаар туссан байгаа юм. "Зохих" гэдэг нь нөхцөл байдлыг тооцсон гэсэн үг юм. Жишээ нь үндсэн цалин гэсэн үг хэллэгийн оронд бодит орлогыг урамшуулал хэлбэрээр хүн бүр олгох гэсэн утга санаагаар 2018 оных нь тусгагдсан байна. 2019 оны хувьд талууд санал нэг байгаа.
Харин 2017 онд багшийн цалинг 50 хувь нэмэх асуудал дээр талууд зөвшилцөл, тохиролцоонд хүрэхэд бэрхшээлтэй байв.
Хэлэлцээрийн утга агуулга, зарчмаар түр хороо олон дахин олон хэлбэрийн буулт хийв.
"2017 онд үндсэн цалинг 50 хувиар нэмнэ" гэдгээ "урамшуулал" хэлбэрээр багшийн бодит орлогыг 50 хувь нэмэх" болгож нэг буулт хийж үзэв. Дараа нь мөн 50 хувь гэдгээ 45 хувь болгож бас нэгэн буулт хийв.
Түр хорооны зүгээс ийм буулт хийж байгааг нөгөө тал маань анхаарч үзэж, өнөөдөр бидэнд 45 биш харин 36 хувь нэмэх санал, үндэслэлийг танилцуулав.
Энэ саналыг тавьсан талуудын уулзалтад түр хорооны ажлын хэсэг бүгд л байлцаж харилцан нилээд ярилцав.
2017 онд багшийн бодит орлогыг нэмэгдүүлэх чиглэсэн буултад буулт хийсэн нөгөө талын саналыг хүлээн авах нь зүйтэй гэсэн мэдрэмж надад төрсөн. Ийм мэдрэмж ерөнхий зохицуулагчдад бас төрсөн юм байна лаа. Үүний учир шалтгаан ийм л юм.
1. Бидэнд 2017 оны талаар хэлэлцээрээ үргэлжлүүлээд л байх хугацаа их байгаа юм. Үлдсэн хоёр сард хэлэлцээр хийж суугаад хоосон хоцорч болохоор л байна. Яг 8,9,10 сар ч шиг. Өөрөөр хэлбэл, цаг хугацааны "хайчинд" хүссэн хүсээгүй орж байна. Эцэстээ бид цаг хугацаанд захирагдахгүй гээд хаа холдов вэ дээ?
2. 216000+300000=516 000. Улирлын эцэст авах урамшуулал+1-2%+300 000 төгрөг гэсэн шийдэл шүү дээ. Бас "багш бүрт олгоно" гэсэн нөхцөлтэй. Энэ сайн зүйл юм.
Улирлын эцэст авдаг л урамшууллаа зөвхөн 1-2-иар нэмэхийн төлөө тэмцээгүй гээд "сөрөг" хандлага, шүүмжлэл түгээх нь бий. 300 000 төгрөг тэртээ тэргүй бүх төрийн албан хаагчид өгч байна гэж шүүмжлээд суух нь ч бий. Тэмцлийн урд нь гарч бүх эрсдлийг улаан нүүрээрээ үүрч яваа удирдагч руугаа энэ талаараа чичлэгчид бас бий.
1-2 хувь ч, 300 000 төгрөг ч багш бидний хамтын тэмцлийн л үр мөн.
Дахиад хэлэхэд, 300 000 төгрөг энэ тэмцлийн үр юм. Түүнийг бүх төрийн албан хаагч мэднэ. Бас удирдагчаа шүүмжлээд чичлээд байгаа журмын зарим нөхөд маань ч мэднэ. Бас тэд бүх багш нарт баярлаж байгаа ч мэдэрнэ.
Хэлэлцээр маань энд хэлснээр баримт болж гарвал 2017 онд багш нарын бодит орлого хагас сая төгрөгөөр бодитой нэмэгдэхээр л байна. Энэ бас тийм муу зүйл үү? Энэ нь мөнгө биш үү?
27 жил татварыг тань авсан МҮЭ 2017 оны багш нарын бодит орлогын төлөө бус харин бидний хэлэлцээрээ шийдэгдэж байгаа 2018 оны тэр шаардлагын төлөө ажил хаяхыг та нарт уриалж байгаа биз. Ингэж уриалж байгаа атлаа хэлэлцээрт бас сууж байгаа биз... Уг нь хэлэлцээрт орж байгаа бол ажил хаялтын бүхий л үйл ажиллагаа зогсмоор л юм....
Монголын багш нарын язгуур эрх ашгаа хамгаалахаар нэгдэж тэмцсэн өнгөрсөн өдрүүдийн мөч бүр үнэ цэнэтэй байлаа. Бид хамтдаа их ч ажил амжууллаа. Бас их ч хөлс урсгалаа.
Монголын нийгэм өнөөдөр "багш" үгээр түлхүүрлэж байна. Монголын нийгэм одоо багшийн тэмцлээр сэрж байна.
Багшийн энэ тэмцэл өнөөдөр эвдэрсэн элсэн цаг шиг энэ нийгмээс үгүйрсэн шударга ёсыг нэхэж байна.
Багшийн энэ нэгдэл одоо боловсролын зүрх нь болсон багшийг ядуурлаас салгаж, боловсролыг доройтлоос гаргахын төлөө зогсож байна.
Их үйлсийн төлөө зорьж буй багш нарын энэ тэмцлийн үр гарсаар байгаа, цаашид их гарна....Энэ бүхэнд багш нар маань ойрын орлогодоо ч, холын зорилгодоо ч их холч байх хэрэгтэй.
Хэрэв хэлэлцээр дээрх нөхцлөөр үргэлжилж хэлэлцээрийн баримт бичиг баталгаажилбал 27 жилийн турш МҮЭ -д татвараа төлж, оронд нь гурван тал хэлэлцээрээ "хүүхэд шиг" хууртсаар бүр ядуурч, "үнсэнд хаягдсан шалз лугаа" орхигдож нийгмийн ёроолд орсон багш нар маань эрх биш баярлах байлгүй дээ. Эсвэл үгүй юм уу?
Тэмцлийн ард нь биш харин урд нь гарч улаан нүүрээрээ учирч болох их эрдслийг үүрч яваа удирдагч, ерөнхий зохицуулагч руугаа чичлэх бус "баярлалаа" гэж дахин нэг хэлэх байлгүй дээ. Эсвэл үгүй юм уу?
Багш бидний энэ бүх амжилт манлайлагчгүйгээр, удирдагчгүйгээр, санаачлагчгүйгээр, эрсдэлгүйгээр, эхлэлгүйгээр өөрөө гэнэт бий болчихоогүй юм. Тэгэхээр удирдагч руугаа бүү нулим. Харин түүнд эрх олго. Хийж буй хэлэлцээрийг нь дэмж, итгэ. Чадвал гамна.
Баг ахлаж хэлэлцээрт орж буй удирдагчдаа тусла, дага. Түүнд бас эрх олго. Харин ходоодон сэтгэлгээ, хандлага гарч ганцаарчилсан тоглолт бүү хий, андуудаа.
Учир нь, хэлэлцээр гэдэг хөшиж зогсохын нэр биш. Харин хэлэлцэж зохицох, буулт хийж зөвшилцөхийн үйл юм.
Багш нар маань иймд ойрын орлогодоо ч, холын зорилгодоо холч л бай л даа.
Ц.Лувсандорж
2017 оны 11 дүгээр сарын 9-ний өдөр
Багшийн цалин нэмүүлэх түр хорооны гишүүн

http://mglradio.com/home/mglradiocontent/288443

http://mglradio.com/home/mglradiocontent/288443

http://mglradio.com/home/mglradiocontent/301561

http://mglradio.com/home/mglradiocontent/301561

Хэлэлцээрийн ажлын хэсгийн хурлаас төрсөн миний сэтгэгдэл

Хэлэлцээрийн ажлын хэсгийн хурлаас төрсөн миний сэтгэгдэл

Хэлэлцээрийн ажлын хэсгийн 2 дахь удаагаа ажлын уулзалтад хэлэлцээрийн ахлагчийнхаа хувьд оролцож төрсөн сэтгэгдлээ багш нартаа ийнхүү хуваалцаж байна.

Манай түр хорооны ажлын хэсгийнхэн их эрт ирсэн, их хүлээлтэй байлаа. Сангийн яамны "том" дарга 50 минут хоцорч их л хүнд сурталтайгаар ирж сангийн яамныхны өнөөгийн соёл, ёс зүйг багш нарт том сурталчилав. Бас "том" тэр дарга асуудлынхаа талаар тун их жижиг байсныг энд тэмдэглэж байна. Тэр том дарга том уулзалтад их оролцож байдаг байж мэдэх биз. Гэвч багшийн төлөөллийг жижиг гэж бүү бод. Тэр язгуураараа том гэж бодсноос тань их том юм. Багшийг жижиг гэж бодвол том даргад мэдээж сайн биш. Дөрвөн түмэн багш гэдэг олон хүн шүү дээ. Ардчилал шүү дээ. 

Ажлын хэсгийн ахлагч БСШУС-ын яамны төрийн бичгийн дарга ажлын хэсгийн хурлыг аятайхан, аядуухан удирдаж сурах хэрэгтэй. Үглээ үйл нь хэтэрч байв. Зандрал нь олдож байв.
Ерөнхий боловсролын газрын даргын мэдээлэл муугүй ч бидэнд хэт ерөнхий байв. Багш нар бидний шаардлага их тодорхой, их тод юм шүү дээ.

Би түр хорооны ажлын хэсгийн өмнөөс тавьж буй шаардлагыг дахин сануулж давтаж хэлэв. Багш бидний шаардлага энгийн, тодорхой ийм л юм.

- 2017 онд цалинг 50 хувь нэмэх,
-2018 онд мөн 50 хувь нэмэх,
-2019 оноос "багшийн цалин=үндсэн цалин +ажилласан жилийн нэмэгдэл" гэсэн бүрдэлтэйгээр шинэ шатлал, сүлжээгээр явах.
Хэлэлцээрээс гарах бичигт онц их хурлын тогтоолыг хамтран хэрэгжүүлнэ гэж тусгах.

Үүнийгээ л давтан хэлээд гарав.

Яамдын тал их тааруу ажилласан байлаа. Нэн ялангуяа, хөдөлмөр хийгээд сангийн яамны төлөөлөл гэгчид их том гэхдээ их ядмаг байв. Үл тоосон, бие тоосон шинжтэй байх. Энэ ч яахав МАН-АН-аар дамжиж төр шурагдсан өнөөгийн төрийн албан хаагчийн ерөнхий дүр зураг шүү дээ. Утсаа маажаад хээв нэг сууж байх. Гэтэл урд талд нь 3 сар тэмцсэн дөрвөн түмэн багшийг төлөөлж сууж байх.

МҮЭ төлөөлөл тэнд их илүүц байв. Бас эрхэмсэг байв...

2 талт хэлэлцээр ерөнхийдөө огт үр дүнгүй биш. Дээрх 4 шаардлагын сүүлийн гурав дээр хэлэлцэл эерэг байгаа, талууд ойлголцолтой, эерэг хандлагатай байгаа юм. Үйл явцдаа байна.
Харин 2017 оных дээр нөгөө тал үл тоосон шинжтэй байгаа тул түр хорооны түр завсарлага авсан байна лаа. Энэ нь бас зөв.

Их хүлээлтэй байгаа тул их үр дүнтэй хэлэлцээр байгаасай. Хэлэлцээр үргэлжлээсэй. Үр дүнд хүрээсэй. Учир нь эсрэг харин их муу үр дагавартай юм шүү дээ.

Ц.Лувсандорж

2017 оны 11 дүгээр сарын 6-ны өдөр
Багшийн цалин нэмүүлэх түр хорооны гишүүн

Багшийн энэ тэмцэл ...

Багшийн энэ тэмцэл ...

Багшийн энэ тэмцэл энэ нийгмээс үгүйрсэн шударга ёсыг нэхэж байна.

Багшийн энэ тэмцэл энэ нийгмийн их ялзралыг илрүүлж байна.

Багшийн энэ нэгдэл өмчийн нийгмийн өмчгүйн их мөлжлөгийн эсрэг зогсож байна.

Багшийн энэ тэмцэл нийтийн өмчийн хулгайн эсрэг зогсож байна.

Багшийн энэ нэгдэл байгалийн баялагийн хулгайн эсрэг босож байна.

Багшийн энэ тэмцэл худал хуурмаг, хулгай, хулхидалтын эсрэг чиглэж байна.

Багшийн энэ тэмцэл нийтийн их ядуурлын эсрэг сөрж байна.

Багшийн энэ нэгдэл нураасан монголоо босгохын төлөө босож байна.

Багшийн энэ тэмцэл эвдэрсэн элсэн цаг шиг эвгүйрсэн энэ нийгмээ эрүүлжүүлж ишгүй лонх шиг алтан харьцаатай, аятай, хөгтэй болохын төлөө эгшиглэж байна.

Багшийн энэ тэмцэл энэ засгийн утгагүй бүхний эсрэг зогсож байна.

Багшийн энэ нэгдэл энэ улсын утгатай бүхнийг булшлахгүйн төлөө гэгээн ирээдүйг зөгнөж байна.

Багш нарыг дорд үзэх тусам энэ нэгдлийн үл эвлэрэл их шаналгаатай.

Багш нарт их томрох тусам энэ тэмцлийн өрнөл их урт хугацаатай.

Монголоо хүний чадварт түшиглэсэн зөв, төв хөгжлийн төлөө багшийн энэ тэмцэл, тэгэхээр, монголын төлөө, монгол хүний төлөө бүх нийтийн тэмцэл болж өрнөх том нигууртай.

Багшийн энэ тэмцэл, багшийг ингэж их дорд үзбэл, их уртад өрнөх өнгө, аястай.

Багшийн энэ тэмцэл ...

Ц.Лувсандорж

2017 оны 11 дүгээр 7-ны өдөр

Багшийн цалинг нэмүүлэх түр хорооны удирдах зөвлөлийн гишүүн

Багш бидний очтой, одтой тэмцэл

Багш бидний очтой, одтой тэмцэл

Бороотой намрын тэртээд эхэлсэн багш нар бидний тэмцэл буурал өвлийн будрах цастай золгож ирлээ.

Гурван сар гудамжинд ч, ордонд ч бид хамтдаа, хурдтай, эрчтэй, нэгсэлтэй, одтой, очтой тэмцлээ. Шантраагүй, урваагүй, шарваагүй, ухраагүй, гагцхүү урагшаа довтолж очтой, одтой байлаа. Багшийн төлөө их зүйл амжууллаа. Монголын багш нарын онц их хурлыг онцгой хурдтай хийж онцгой шийдэл гаргаж чадлаа. Багшийн нэг, цул, бүхэл болсон хас мэт эрчтэй, цахим мэт хурдтай тэмцэл, нэгдэл нийгмийг яаж доргиодог, засгийг яаж дуулгавартай, ажил хэрэгч болдогийг үгээр ч, үйлээр ч нотлон харуулж чадлаа. Монголоо сэрээж чадлаа. Бидний энэ тэмцлээр манай нийгмийн олон ч ялзрал энд тэнд их ил гарлаа.

Багш нар бид тэмцэл, хөдөлгөөнийг яаж хийж чаддагийг дэргэдээ ч харууллаа, дэлхийд ч үзүүллээ. "Багш мэргэжил бүрийн эх. Багш мэргэжил бүрээс их" гэдгийг үгээр ч, үйлдлээр ч нотолж үзүүллээ. "Багш бүр манлайлагч. Багш бүр уран илтгэгч. Багш бүр лидер" гэдгийг бас дахин нотолж харууллаа. "Багш ядуурахад нийгэм эцэстээ их ядарна" гэдгийг сонсгож мэдүүлж, мэдүүлж мэдрүүлж чадлаа. Багш "нартад ганцхан нандин мэргэжил" гэдгийг мартсанд нь мартахааргүйгээр сануулж чадлаа.

"Нартад ганцхан нандин багш мэргэжлээ шавартаа хутгахгүй" гэж дөрвөн түмэн багшийн язгуур эрх ашгийн төлөө нэг, цул, бүхэл болж тэмцсэн энэ тэмцэл эвдэрсэн элсэн цаг шиг нийгмээ эрүүлжүүлж ишгүй лонхон шиг зөв, төв бүтэцтэй, алтан хэмнэлтэй, аятай, хөгтэй нийгмийг бүтээхийн төлөө их тэмцлийн эхлэл, их үйлсийн өрнөлийн очийг цацраасан монголоо гоёсон, очтой, одтой тэмцэл байж чадлаа.

Уйлагнах бороо шиг асгарсан, будрах цас шиг малгайлсан багш бидний энэ тэмцэл борооны дусал шиг нулимстай, цасны ширхэг шиг бэхжилтэй, ухааралтай, уйлаантай, эхлэлтэй, өрнөлтэй, үр дүнтэй, өгөөжтэй, очтой, одтой байлаа.

Буурал өвлийн будрах цастай энэ нэгэн өдөр багш бидний хувьд буурал мэргэжлээ булшлалаас салгасан түүхэн өдөр болж түүх болж үлдэнэ ээ.

Хас мэт эрчтэй, цахим мэт хурдтай, нэгсэлтэй, нэгсэлтэй багш нар бидний энэ тэмцэл одтой, очтой байлаа.

Ц.Лувсандорж

2017 оны 11 дүгээр сарын 6-ний өдөр

Монголоо гоёсон тэмцэл

Монголоо гоёсон тэмцэл

Монголын багш нарын язгуур эрх ашгийнхаа төлөө хийсэн гурван сарын тэмцлээр манай нийгмийн ялзрал энд тэндгүй маш ихээр илрэв.

Гурван талт хэлэлцээр гэгчээр багш нарыг ядууруулж байсан нь лав илрэв. Хэрэв энэ гурван талт гэгч энэ гэрээ үнэн гэрээ, багшийн төлөө чинхүү байсан бол багш нар ядуурч ажиллахгүй, ажиллаж ядуурахгүй байв. Энэ тэмцэл гарах ч хэрэггүй байв, шаардлага ч үгүй байв.

Төрийн яамдын мэргэжилтнүүд багшийн төлөө, боловсролын төлөө, нийгмийн төлөө, монголын төлөө гэж сэтгэл, зүтгэл гаргаж чинхүү ажиллаж байсан бол багш ингэж ажиллаж ядуурч, ядуурч ажиллахгүй байв. Улс мэдээж ингэтлээ урвайхгүй л байв. Уруудахгүй л байв.

Монголын засаг төр багшийн төлөө, хүний төлөө, нийгмийн төлөө, монголынхоо төлөө чинхүү зүтгэж байсан бол багш ядуурч, нийгэм ядарч, хүн өрөнд баригдаж улс ингэтлээ уруудахгүй л байв.

Монголд, хэрэв, улс орноо гэсэн ганц ч болов улс төрийн хүчин өнгөрсөн 27 жилд байсан бол, гарсан бол нийгмийн тархи нь болсон боловсрол ингэтлээ доройтож, боловсролын зүрх нь болсон багш ингэтлээ ядрахгүй л байв. Улс орон дампуурах шахаж монгол маань дэлхийн улсуудын доог болохгүй л байв.

Монголд, хэрэв монголын төлөө өөрийгөө зориулж чадах ганц ч болов үнэн улс төрч өнгөрсөн олон жилүүдэд байсан бол, гарсан бол энэ улсын улс төр ингэтлээ дорд болохгүй, багш ядуурахгүй, боловсрол доройтохгүй, улс ингэтлээ арчаагаа алдахгүй л байв.

Монголд, хэрэв, ганц ч болов захирал, дарга багшийнхаа төлөө дуугарч байсан бол багшийн энэ хөдөлгөөн, тэмцэл гарах шаардлага огт байхгүй л байв.

Монголд, хэрэв, ганц ч болов байсан бол...багш их өөр, нийгэм их гэгээн монгол маань их л гоё сайн байх байв.

Манай нийгмийн тэнд эндгүй элбэгжсэн олон ялзрал, доройтол язгуур эрх ашгийнхаа төлөө нэг, цул, бүхэл болж тэмцсэн дөрвөн түмэн багшийн тэмцлээр иймэрхүү байдлаар их тодорч илрэв. Ялзрал үгүйрэхэд монгол гоё болно.

Багш бидний энэ тэмцэл, хөдөлгөөн, тэгэхээр, монголоо гоёсон тэмцэл байжээ. Монголоо гоёсон багш бидний тэмцэл улсаа мандуулахын төлөө; нийгмээ ялзрал, доройтлоос салгахын төлөө; монголоо хүний чадвар тулгуурт зөв, төв хөгжил хүргэхийн төлөө их үйлсийн өрнөлийн эхлэлийг тавьсан их тэмцэл байжээ.

Монголоо гэсэн тэмцэл монголоо гоёсон тэмцэл багш бидний тэмцэл.

Ц.Лувсандорж

2017 оны 11 дүгээр сарын 4-ний өдөр

Багш нарын тэмцлийн амжилтын нууцыг багшаас л хай

Багш нарын тэмцлийн амжилтын нууцыг багшаас л хай

Багш нарын язгуур эрх ашгийнхаа төлөө тэмцлийн эрч, хурд, хүчний нууцыг энд тэндээс олох гэж хайж байгаа хувь хүн ч олон байна. Улс төрийн хүчин ч элбэг байна. Хийрхэгчид, зөнчид ч цөөнгүй байна.

Багш гэдэг аугаа хүч юм. Багшийн бүл нийгмийг өөрчлөгч аугаа хүч мөн. Тэд үүнийгээ цагаа олсон энэ цаг дор нэг удаа мэдрүүлж байгаа юм.

Багшийн энэ тэмцлийн ололт, амжилтийн нууцыг багшийн тэр аугаа хүчээс л иймд эрж хай. Энэ мэргэжил эх, их мэргэжил байдгийнх нь мөн чанараас нь олж хар. Зөвхөн багшийн мэргэжлийн бүл л нэг, цул, бүхэл болж нэгсэн нэгдэж чаддаг тэр чанараас олж мэдэр.

Монголын багш нарын тэмцлийн амжилтын нууцыг улсаа дампууртал удирдсан улс төрийн хүчнүүдээс бол бүр бүү хай. Багшаас нь, өөрөөс нь л хай. Багш бусаас бүү эр.

Багш нарын язгуур эрх ашгийнхаа төлөө тэмцлийн нууцыг сэхээтний мэдрэмжээс хай.Сэхээтний мэдлэгээс хай. Сэхээтний чадвараас хай. Үүнээс өөр бусдаас бүү хай. Хувилдаан, хулхидалт, хууран мэхлэлт, шуналын дон, шулмын хүсэл зэрэг муу муухайгаас бол бүр бүү хай.

Багш нарын тэмцлийн цахим мэт хурдтай, хас мэт эрчтэй ахиц, ололтын нууцыг багшийн ертөнцийн мөн чанараас олж хар.

Пагши гэдэг үгнээс үүсэлтэй "хүний амьдралын замыг гэрэлтүүлэгч" гэсэн утгатай багш мэргэжлийн хүний төлөөх гэгээн үйлсээс урсах гэгээн үрээс тэдний тэмцлийн амжилтын нууцыг олж ухаар, барьж тань.

Үйлс ариун байхад үр гэгээн байдаг жам ёсноос түүнийг хай.

Ц.Лувсандорж
2017 оны 11 дүгээр сарын 2-ны өдөр

Багш нар "хонины ганц хээр" биш.

Багш нар  "хонины ганц хээр" биш.  

Багшийн цалин нэмүүлэх түр хороо зарласан ажил хаялтаа түр зогсоогоод засгийн төлөөлөлтэй багшийн цалинг үе шаттайгаар 2017 оны сүүлийн улирлаас нэмүүлэхээр хэлэлцээрт орчихоод байдаг. Гэтэл МҮЭ маань зэрэгцээд ажил хаялт зарлаад байх юм.

Багшийн цалин нэмүүлэх хэлэлцээрт орлоо гээд зарлаад байгаа юм уу?

Аль эсвэл багшаас өөр хүмүүсийн цалинг нэмүүлэхийн төлөө багшийг буруугаар ашиглах гээд орилоод байна уу?

Тэд маань нэг л байгаа олохгүй байх шиг.

Багшийн ҮЭ үү, бусдын ҮЭ үү?

Бүх хонь шар халзан биш шүү дээ, андууд минь.

Багш нар өдөр бүр, хүн бүр юм бүхэнд тальхиж байдаг "хонины ганц хээр" бас биш шүү дээ.

Ц.Лувсандорж

2017 оны 11 дүгээр сарын 1-ний өдөр

Багш бидэнд МҮЭ биш МБҮЭ хэрэгтэй

Багш бидэнд МҮЭ биш МБҮЭ хэрэгтэй

Багш нарт 3 талт гэдэг хөөсөн, хиймэл, ерөнхий гэрээ, хэлэлцээр биш харин Засгийн газартай хийх 2 талт бодит, тусгай, амьд, ашигтай гэрээ, хэлэлцээр хэрэгтэй.

Гурван талт хэлэлцээр гэгчээр өнгөрсөн 27 жилд багш нарыг тэмцэхээс өөр гарцгүй болтол нь ядраасан, ядууруулсан байгаа юм. 3 талт хэлэлцээр, гэрээ тань багш нарын нөхөр нь биш харин дайсан нь болчихоод байгааг та хэд маань мэдэж, мэдэрч л байгаа байх даа. Тэгэхээр багш нар Засагтай 2 талт гэрээ л байгуулж байвал зохино. Тэдэнд гурван талт гэрээ гэгч огт хамаагүй юм.

Ер нь бид МҮЭ гэдэг хэт ерөнхий малгай, чөдөр болсон хоцрогдсон ийм байгууллагаас хаа хаана салах хэрэгтэй.

Багш нар гэхэд л Монголын багшийн нарын ҮЭ (МБҮЭ)-ийг байгуулж, асуудлаа үнэн ярьдаг, шийддэг болох хэрэгтэй. Энэ нь хамаагүй дээр, амьд юм. Ашигтай юм.

Эсрэг тохиолдолд бид тамын тогооны үлгэрээс хэзээ ч салахгүй. Хэзээ ч өндийхгүй. Тэд мөн энэ тэнэглэлээс хэзээ ч бас өөрсдөө гарахгүй юм, харахгүй юм.

Бид бас ҮЭ-ийн хуулийг эрс өөрчлөх ёстой. Түүний төлөө бас л тэмцэх хэрэгтэй болж байна. Энэ хууль тань монгол хүний төлөө ч биш, монголын хөгжлийн төлөө ч биш, харин тэр бүхний бодит чөдөр, тушаа болчихоод байна ш дээ.

Гурван талт хэлэлцээр гэгчээр багш нарын тэмцлийг зогсоож чадахгүй. Учир нь багш нарт тэр гурван талт гэгч тань огт хамаагүй юм.

Бид бүгдээрээ нийлээд ер нь улсаа хуураад байна. Одоо үүнийгээ больж бүгдээрээ нийлж Монголоо аварья, мандуулъя.

Монголын багш нар гэхэд л МҮЭ бус харин Монголын Багш нарын ҮЭ л байгуулж багшдаа ч, нийгэмдээ ч, монголдоо ч хувь нэмэр оруулья. Бүтэлгүй бүхэнд богинохон хугацаанд цэг тавья.

Эвдэрсэн элсэн цаг шиг болчихсон энэ нийгмээ эрүүлжүүлж, лонхон хэлбэртэй, алтан хэмнэлтэй аятай, хөгтэй нийгэм болоход МБҮЭ-ээрээ манлайлъя.


Ц.Лувсандорж
2017 оны 10 дугаар сарын 31-ний өдөр

Хоёр хүчийг нэгсгэх ховор боломж, торгон эгшин

Хоёр хүчийг нэгсгэх ховор боломж, торгон эгшин

Засагт эрх мэдлийн хүч байна.
                 Үүнийг тэд мэддэг.
Багшид эв нэгслийн хүч бий
                Түүнийг бид мэдэрдэг 

Энэ хоёр хүчийг нэгсгэж зөв ашигла.

Эвийн нэгссэн хүчийг эрх мэдлийнхээр дэмжиж ажиллаж чадвал  Бид хамтдаа

        Багшийн цалин нэмүүлэхийн төлөө,

        Багш  мэргэжлийн үнэ цэнийг өргөхийн төлөө,

        Боловсролыг доройтлоос аврахын төлөө

        Эвдэрсэн элсэн цаг шиг бүтэцтэй нийгмээ  эрүүлжүүлж лонхон хэлбэртэй алтан хэмнэлт болгохын төлөө 
          Монголоо хүний чадвар тулгуурт зөв, төв хөгжлийн замд оруулж, жам ёсоор хөгжүүлэхийн төлөө  их үйлсийг бүтээж чадна.

Энэ хоёр хүчийг харин нэгсгэн ашиглаж үл чадвал; багшийн цул,  нэг, бүхэл нэгдэл, нэгслийг үл тоовол; Монголын багш нарын онц хурлын тогтоолыг үл хүндэтгэвэл дөрвөн түмэн багш язгуур эрх ашгийн төлөө 80 өдрийг турш хийсэн тэмцлээ 8 сар, 8 жилийн турш ч улам эрчимжүүлж үргэлжүүлнэ.   Хугацаагүй ажил хаялтад хийхэд "асаалттай танк" шиг  бэлэн байгаа дөрвөн түмэн "танк"-ийг  хөдөлгөх чиглэлийг өгнө.  Бидний хүч  нэгдэлдээ, нэгсэлдээ, цахимдаа. Үүнийг бид мэдэрсэн, энэ бас тэдэнд мэдрэгдсэн. 

Тэгэхээр  боловсролын зүрх болсон багш, нийгмийн тархи болсон боловсрол, дэлхийд ганцхан эх орон монголоо гоёхын төлөө хэлэлцээрийн талууд эвийн хүчийг эрх мэдлийн хүчээр тэтгэн их үйлсийг бүтээж болох энэ торгон эгшинг мэдэр, эрхэмлэ.  Энэ эгшинг түүхэнд хараар биш харин цагаанаар бичих түүхэн эгшин болго. Хамтдаа монголоо гоё.

Багшид эв нэгслийн хүч бий.
              Үүнийг тэд мэдэрдэг.
Засагт эрх мэдлийн хүч байна.
             Түүнийг бид мэддэг.

Ц.Лувсандорж
Багшийн цалин нэмүүлэх түр хорооны удирдах зөвлөлийн гишүүн
2017 оны 10 дугаар сарын 30-ны өдөр

Багш нар бид уяатай халтар биш

Багш нар бид уяатай халтар биш

Багшийн цалин нэмүүлэх зорилгын дор нэгдэж цул болсон дөрвөн түмэн багшийнхаа дөрвөн сарын турш хийсэн тэмцлийн утга учрыг ухаарч үл чадах тэр этгээд ардчилсан нийгэмд сайд байж үл болно.
Ардчилал гэдэг "олны хүч" гэсэн үг шүү дээ. Дөрвөн түмэн багш бол олон хүн мөн. Тэр хүч мөн. Энэ хүчийг үл тоодог хүнд "ардчилал үнэ цэнэ болсон" гэдэгт багш бид нар лав л итгэхгүй байна.

Тийм учраас сангийн сайдыг томилох тэр шийдвэрт тавьсан Ерөнхийлөгчийн хоригийг дөрвөн түмэн багш тун их баяртай хүлээн авч байгаа.
Багш нарын цалин нэмүүлэх түр хороо "багшийн үндсэн цалин нэмүүлэх тэмцлийг 192 мянган хүнд 300 мянга төгрөгийг бэлэн байдлаар авилга шиг хэлбэртэй өгч буй үйлдэл, шийдлээрээ тэр багш нарын тэмцлийг дорд үзэж доромжилж байна" гэж үзэн ийм сайдын тэр сэнтийд суусан ийм хүнийг тэр албанаас нэн даруй огцруулахын төлөө багш нарынхаа тэмцлээ улам идэвхижүүлнэ.
Багш нар бол том хаус манаж, гинжиндээ гиншин, эздээсээ холоос хоол хаяж өгөхийг хүлээж байдаг уяатай Халтар биш.... Бид цаашид ийм тэнэглэлүүдийг эсрэг нийгмээ эрүүл болохын төлөө улам идэвхитэй тэмцэх болно.
Дөрвөн түмэн багш дөрвөн түмэн уяатай Халтар биш ээ.
Дөрвөн түмэн багш олон хүн мөн. Олны хүчийг цахим хурдаар, наран өнгөөр, нэг эрчмээр энэ нийгэмд, эрх баригчдад улам ихээр мэдрүүлэх болно.
Монголын багш нар Уяатай Халтар биш ээ. Өнөөгийн цагийн монгол багш бид, харин, багш мэргэжлийг тээгчийг олигархийн савраас гаргах, зээлийн гинжний хүлээснээс салгах , хийсэн хөдөлмөр, хөлсөндөө таарсан шударга цалин, хөлс авдаг монголоо хүний чадварт тулгуурласан зөв, төв хөгжилд хүргэгч соён гэгээрүүлэгчид байлгахын төлөөх энэ цагийн тэмцэгч байх болно.
Багш нар бид уяатай Халтар биш ээ. Харин гэрэлт ирээдүйг багшаар дамжуулж Монголд авчрах их үйлсийн төлөө энэ цагийн тэмцэгч байх болно.

Ц.Лувсандорж

2017 оны 10 дугаар сарын 27-ны өдөр
Багш нарын цалин нэмүүлэх түр хорооны удирдах зөвлөлийн гишүүн

Өгсөн мөнгийг авчихаад үндсэн тэмцлээ эрчимжүүлнэ

Өгсөн мөнгийг авчихаад үндсэн тэмцлээ эрчимжүүлнэ

300 мянган төгрөгийг нэг удаа төрийн бүх албан хаагчдад тараана гэдэг нь эдийн засгийн ухаанаар харвал маш муухай тэнэглэл юм.  Энэ тэнэглэл гэдгийг эрүүл нь бүү хэл эргүү нь хүртэл сайн мэднэ. Энэ тэнэглэл гэдгийг саруул нь бүү хэл  дүүнгэ нь хүртэл уг нь их гадарлана.

Нийгмийн  ухаанаар харвал энэ нь,  харин, доромжлол юм.

Цалингаа нэмүүлэх эрх ашгийнхаа төлөө нэгдэж 3 сарын турш тэмцлийн бүх хэлбэрээр тэмцсэн дөрвөн түмэн багшийн тэмцлийн өнцгөөр шинжвэл эрх баригчдын энэ үйлдэл, шийдэл нь том тохуурхал, хэт доромжлол юм.  Энэ тохуурхал, доромжлол нь гинжиндээ гинжиж байгаа уяатай халтартаа холоос хоол шидэж  өгч буйтай утга нэг лугаа юм.

Ямар том хуас манаж, гинжиндээ гинжиж байгаа уяатай Халтартаа хоол хаяж өгч байгаа биш дээ.

Багш нарыг бага доромжлол, тэдний бүү дорд үз.

Багш нарыг уяатай халтар шиг дорд үздэг үзэл, бодлоо МАН-АН одоо зогсоо.

Багш нар одоо нэгдсэн, өөрчлөгдсөн...Бас хүчтэй, эрчтэй, хурдтай.

Багш нар маань хүн бүрт өгч буйг  нь авчихаад, харин, үндсэн цалингаа нэмүүлэх үндсэн тэмцлээ улам эрчимжүүл.  Багш бидний талхины үнэ болох үндсэн цалин 1,6 сая төгрөг. Энэ бол бүх багш нар онц их хурлаасаа шийдэж тогтсон үнэ.  Үүнийг нэг сайд бүү хэл нийт түмэн ч үгүйсгэж үл чадна. Бид үндсэн цалингаа нэмүүлэх төлөө л тэмцэж байна. Ийм зорилгын дор нэгдсэн багш бидэнд нэг удаагийн 300 мянган төгрөг бүү хэл, нэг удаагийн 3 тэмбум ч хэрэггүй юм. Учир нь, энэ нь бидний тэмцлийн зорилго биш.  Бидний тэмцлийн зорилго нь үндсэн цалингаа 1,6 сая болох юм.

Тэмцсэн, тэмцээгүй хоёрт ялгаатай байх ёстой.

Ийм учраас өгснийг авчихаад, харин үндсэн цалингаа нэмүүлэх үндсэн тэмцлээ улам л идэвхижүүл.

Их хурлын гишүүддээ дөрвөн түмэн захидлаа бич, "76 гишүүн 76 сургууль" уулзалтаа хий. Наран өнгөн бүчээ ч хаа сайгүй болгож намируул.

Багшийн цалин нэмүүлэх тэмцэл нь эцэстээ элсэн цаг шиг эвгүйрсэн бүтэц бүхий нийгмээ эрүүлжүүлж лонхон  хэлбэр  бүхий анги давхаргатай эрүүл нийгмийг цогцоолохын төлөө, ядуурлын эсрэг, тэнэглэлийн эсрэг нийтийн тэмцэл болж хувирч байх шиг байна.

Ц.Лувсандорж

Багшийн цалин нэмүүлэх түр хорооны удирдах зөвлөлийн гишүүн

2017 оны 10 дугаар сарын 26-ны өдөр

Бодсноос илүү зүтгэлтэй, санаснаас их сэтгэлтэй сайд бололтой

Бодсноос илүү зүтгэлтэй, санаснаас их сэтгэлтэй сайд бололтой

БСШУС-ын шинээр томилогдсон сайд маань харин ч бидний бодсноос их эерэг хандлагатай, бас бидний санаснаас илүү зүтгэлтэй нь түүний ярианы өнгө, биеийн хэл, үйлдсэн үйлээс ажиглагдлаа.  Дөрвөн түмэн багшийн төлөөллийг хүлээн авч уулзсан нь бас нэгэн  зөв соёл мөн.

 Уулзалтад бидний хэвлэлээр 2017 онд эхний ээлжинд 50 хувиар нэмэхийг зөвшөөрсөн санал, өгсөн буултын сэжмийг ухаарч бас түүнийг өлгөн авч   Засгийн газрын түвшинд бидэнд мэдээлэх хэмжээнд их зүйлийг санаачлан хийснийг багш бид өндөр үнэлж байна.

 Тэр түмэн багшийн жагсаалыг "жагссан, жагсаагүй ялгаагүй" гэж хээв нэг ярьж хээв суудаг хэнэггүй сайд биш бололтой. Тэр, харин, "2017 онд үндсэн цалинг 30 хувиар нэмнэ,  үлдсэн 20 хувийг үндсэн цалин бус хэлбэрээр нэмэх " талаарх саналыг хариуцлагатай хэлж чадах хүртлээ сэтгэл шингээж зүтгэл гарсан улс төрийн боловсролтой, ажил хэрэгч менежер бололтой юм.

"Онц хурлын тогтоолыг дарга нартай тоож, тогтоож олж унших зөвлөгөөг өгөхийг түүнээс бид бас хүслээ.  Учир нь тэр тогтоолын 13 зүйл нь дөрвөн түмэн багштай эвлэрэн хамтрахын ч хэл, бас үл эвлэрэхийн ч илэрхийлэл юм.   Бид тэр 13 зүйлийн зөвхөн нэг болох цалинг энэ удаа ярьж байгаа юм.  Цаашид үе шаттай утга агуулгатайгаар асуудлыг тавьж шийдвэрүүлж байх юм.

Бид язгуур эрх ашгийнхаа төлөө монгол нутаг даяар эвт шаазгай лугаа шаагилдаж эхэлсэн. Шаагилдаж байна. Цаашид шаагилдана.

Шинэ сайд маань бидний бодсноос илүү зүтгэлтэй, санаснаас илүү сэтгэлтэй бололтой юм.  Гэвч замын уртад хөлгийн чандас танигддаг гэдэг. Учир нь бидний хүсэл их том, туулах зам их урт юм.

Онц хурлын тогтоолын үзэл санааг дэмжсэн бүхэнтэй багш бид их эвлэрнэ. Эсрэгтэй нь харин бид үл эвлэрнэ.

Эвлэрсэн бүхнээ дөрвөн түмэн багш дэмжинэ, хайрлана, гамнана.

Үл эвлэрсэн бүхэнтэй дөрвөн түмэн багш зөрчилдөнө, тэрсэлдэнэ.  Учир нь бид нэг, цул, бүхэл.  Бүхлийн зарчим бидний тэмцлийн зарчим юм. Ийм ч учраас бид хүчтэй, хурдтай, эрчтэй байдаг.

Ц.Лувсандорж

2017 оны 10 дугаар сарын 23-ны өдөр

Мэргэжлийн менежертэй тэр газар манан сарниж нар мандана

                                      Удирдлагын жам удирдагчийн зам


Манан сарниж нар мандах цагт манай салбар бүхэн мэргэжлийн менежертэй байх юм.  Энэ нь удирдлагын жам, удирдагчийн зам мөн.


Салбарыг мэргэжлийн хүн удирдах ёстой. Үүнд 2 шалтгаан бий.

1. Мэргэжлээс хамааралгүй менежер гэж байдаггүй юм. Харин манайд мэргэжилгүй менежер их бий.  Энэ нь манарлын эх алдаа мөн.

2. Сандлын мужаан сандлаа яаж сайжруулахаа мэднэ. Тэр судлаад, шинжлээд, сонсоод эцэст нь цааснаас өөр юу ч хийдэггүй хийрхэгч болж үлддэггүй юм. Тэр юуг хаана яаж хийхээ мэддэг учраас эрчтэй, хурдтай менежер байдаг. Энэ нь мандахын эх язгуур юм.

"Мэргэжлийн салбарыг мэргэжлийн биш хүн удирдаж болно" гэдэг нь дарга анги буюу МАНАН намынхны зүгээр л тархи угаалт. Яг "төр муу менежер" гэсэн атлаа өөрсдөө төр лүү зүтгээд байдаг шиг л тархи угаалт юм.

Дарга давхарга МАН-АН гэж нэг л супер хүмүүс байх....Удирдлагын жам ёсыг сөрөхөд өөрсдөө их өвгөрч, улс нь их  манардана даа.

Мэргэжлийн хүн мэргэжлийн салбарыг удирдсан тэр цагт харин манан сарниж нар мандана.

Ц.Лувсандорж

2017 оны 10 дугаар сарын 20-ны өдөр